بریس ارتودنسی را می‌توانیم به عنوان مفهوم پایه یا اصلی‌ترین بخش ارتودنسی دندان معرفی کنیم. میدانیم که همه افراد تمایل دارند که لبخند جذاب داشته باشند؛ از همین رو به دندان‌های صاف و مرتب نیاز دارند.
یکی از روش‌های مرسوم برای دستیابی به چنین دندان‌هایی، ارتودنسی دندان است. ارتودنسی دندان از اجزای مختلفی تشکیل شده که یکی از آنها بریس دندان است. در ادامه به معرفی کامل بریس ارتودنسی و موضوعات مرتبط با آن می‌پردازیم تا شما بتوانید اطلاعات گسترده و جامعی در این باره به دست آورید.
بریس ارتودنسی چیست؟
بریس را می‌توانیم یک اصطلاح رایج و کاربردی در دنیای پزشکی بدانیم که یک وسیله چند جزئی بوده و عموما برای حمایت از بافت و یا ارگان آسیب‌دیده بدن استفاده می‌شود. بریس در دندانپزشکی نیز مفهوم مشابهی دارد با این تفاوت که برای مرتب و منظم شدن دندان‌ها به کار برده می‌شود. پس می‌توانیم بریس ارتودنسی را یک وسیله چند جزئی بدانیم که در کنار دیگر تجهیزات ارتودنسی، به مرور باعث نظم گرفتن و مرتب شدن دندان‌ها می‌شود. شما می‌توانید با مشاهده عکس بریس ارتودنسی، بیشتر متوجه تعریف این تجهیزات ارتودنسی دندان و نحوه عملکرد آنها شوید.
انواع بریس ارتودنسی
به صورت کلی می‌توانیم بریس ارتودنسی را بر اساس پارامترهای مختلف، تقسیم‌بندی کنیم. یکی از اصلی‌ترین تقسیم‌بندی‌هایی که برای انواع بریس ارتودنسی در نظر گرفته می‌شود، مربوط به متحرک یا ثابت بودن آن است. پس می‌توانیم دو دسته کلی متحرک و ثابت را برای بریس ارتودنسی در نظر بگیریم.
نوع ثابت مربوط به ارتودنسی ثابت بوده و مدل متحرک برای ارتودنسی متحرک به کار برده می‌شود. بریس های ارتودنسی ثابت باید در کل دوره درمان دندان‌ها، در درون دهان قرار داشته باشند و امکان خارج کردن آنها برای فرد وجود ندارد؛ در حالی که بریس های متحرک قابلیت جا به جایی دارند و شما می‌توانید در مواقع لزوم آنها را خارج کنید. دسته‌های دیگری نیز برای بریس ارتودنسی وجود دارند که در این قسمت به آنها می‌پردازیم.
بریس فلزی
یکی از شایع‌ترین و معروف‌ترین بریس های ارتودنسی، مدل فلزی است. بریس فلزی را می‌توانیم به عنوان یکی از بهترین و مؤثرترین انتخاب‌ها برای منظم کردن دندان‌ها به شمار آورد که برای اکثر افراد در رنج های سنی مختلف، کاربردی و نتیجه‌بخش خواهد بود.
بریس سرامیکی
نوع دیگری از بریس ارتودنسی که امروزه به کار گرفته می‌شود، بریس ارتودنسی سرامیکی بوده که به آن بریس نامرئی نیز گفته می‌شود. عملکرد این بریس‌ها دقیقا مشابه با مدل فلزی بوده و در همان زمینه به کار برده می‌شود. از آنجایی که این براکتها ظاهر بهتری نسبت به مدل‌های فلزی دارند، قیمت بالاتری داشته و برای افراد بزرگ‌سال، انتخاب مناسب‌تری محسوب می‌شوند.
بریس ارتودنسی پشت دندانی
یکی دیگر از بریس های ارتودنسی که امروزه به کاربرده می‌شود، بریس پشت دندانی یا همان ارتودنسی لینگوال است. این بریس ها نیز مشابه با گزینه‌های دیگر در راستای نظم دهی به دندان‌ها به کار گرفته می‌شوند؛ با این تفاوت که محل نصب آنها در قسمت پشت دندان‌هاست. نصب و نگهداری این مدل بریس ارتودنسی با سختی‌هایی همراه بوده و به همین دلیل، گزینه مناسبی در این زمینه محسوب نمی‌شود.
بریس دیمون
یکی دیگر از مدل‌های بریس ارتودنسی که امروزه از محبوبیت بالایی برخوردار بوده و به کار گرفته می‌شود، بریس دیمون است. براکت‌های این بریس می‌توانند از جنس فلز یا سرامیک باشند. این بریس به عنوان بریس خود تنظیم شناخته شده و براکت‌های آن حالت اسلایدی و لغزنده دارند. این موضوع باعث شده تا نیازی به مراجعات پی‌درپی به مطب دندانپزشکی برای تنظیم سیم ارتودنسی نباشد. از همین رو این سبک بریس های ارتودنسی، از محبوبیت بسیار بالایی نیز برخوردار هستند.
اجزای بریس ارتودنسی
بعد از بررسی کامل بریس ارتودنسی چیست و همچنین آشنایی با انواع بریس ها، نوبت به معرفی اجزای مختلف این تجهیزات ارتودنسی می‌شود. همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره کردیم، بریس یک وسیله چند جزئی بوده که برای نظم دهی هرچه بیشتر به دندان‌ها، مورداستفاده قرار می‌گیرد. اصلی‌ترین بخش‌های بریس ارتودنسی به شرح زیر هستند.
براکت ارتودنسی
یکی از مهمترین اجزای بریس دندان را می‌توانیم براکت ارتودنسی بدانیم که بسیار کوچک بوده و با یک چسب مخصوص، به دندان‌ها متصل می‌شوند. براکتها قطعات کوچک مربع یا مستطیل شکلی هستند که در وسط و جلوی دندان قرار می‌گیرند. بعد از اتصال به دندان‌ها، براکتها به سیم ارتودنسی نیز متصل شده و به مرور باعث بهبود نحوه قرارگیری دندان‌ها می‌شوند. براکتها در انواع فلزی، سرامیکی و پلاستیکی وجود دارند که شما می‌توانید بر اساس میزان ناهنجاری و نظر ارتودنتیست خود، از بین آنها مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنید.
بند ارتودنسی
دیگر بخش بریس ارتودنسی، بندهای آن بوده که به عنوان حلقه‌های تکیه‌گاه بریس نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند. این بندها به دندان‌های عقبی بیمار متصل می‌شوند و می‌توانند تأثیر بالایی در روند درمانی داشته باشند.
سیم قوس‌دار ارتودنسی یا آرچ وایر
میدانیم که در روند ارتودنسی دندان، با اعمال نیرو و فشار لازم، می‌توانیم دندان‌ها در موقعیت مناسب قرار دهیم. این نیروِ و فشار موردنیاز، از طریق سیم قوس‌دار، به دندان‌ها وارد می‌شود. این سیم‌ها کاملا منعطف بوده و از جنس فلز هستند. سیم‌های قوس‌دار از شیارهای موجود روی براکتها عبور کرده و در جایگاه مناسب خود قرار می‌گیرند.
کش ارتودنسی
برای اینکه سیم ارتودنسی به خوبی در شیار براکت قرار بگیرد و اعمال نیروی خوبی داشته باشد، باید از اورینگ و یا کش ارتودنسی استفاده کنیم. به این الاستیک ها اُ-رینگ یا O-RING نیز گفته می‌شود که رنگ‌های مختلفی دارد؛ بنابراین هرجا صحبت از ارتودنسی رنگی شد، بدانید منظورمان رنگ این الاستیک‌ها است. حتی زمانی که صحبت از رنگ بریس ارتودنسی شد باز هم منظورمان این کش‌های رنگی است.
الاستیک‌های اورینگ ارتودنسی در صاف کردن دندان‌ها به براکت و سیم کمک می‌کنند. مکانیزم این کش‌ها شبیه به سیم‌ها است؛ زیرا ما از هر دو آنها برای اعمال فشار سازنده به دندان‌ها استفاده می‌کنیم. کش‌ها و سیم‌ها در طول درمان ارتودنسی ممکن است بعد از چک کردن تعویض شوند. مهمترین وظیفه لیگاشور الاستیک‌ها کمک به بستن فاصله بین دندان‌ها است.
فضا نگهدار
از دیگر اجزای مهم بریس ارتودنسی، می‌توانیم به فضا نگهدار یا اسپیسر اشاره کنیم. در صورتی که دندان‌های شیری کودک، زودتر از موعد بیفتند، باید از فضا نگهدار استفاده کنیم تا فضای خالی برای رویش دندان دائمی در زمان مناسب، حفظ شود. این دستگاه معمولا پلاستیکی و به رنگ آبی بوده که در بین دو دندان قرار می‌گیرد تا فضای مد نظری که ما می‌خواهیم را نگه داشته یا پر کند. اسپیسر ارتودنسی معمولا پیش از نصب براکتها در دندان قرار می‌گیرد و برای عملکرد بهتر بریس مفید خواهد بود.
ضربه گیرهای متحرک لب و گونه
این وسیله را نمی‌توانیم از اجزاء اصلی برس ارتودنسی بدانیم، اما می‌تواند بر روی روند ارتودنسی و نتیجه به دست آمده، تأثیر داشته باشد. میدانیم که عضلات لب و گونه می‌توانند بر رو دندان‌ها، فشار وارد کنند. برای جلوگیری از بروز این حالت و همچنین ترک عادات نامناسب، می‌توان در مواقع موردنیاز از این ضربه گیرها استفاده کرد.
گسترش‌دهنده پالاتال
این قسمت از بریس ارتودنسی، با عنوان گسترش‌دهنده کام نیز شناخته شده و بیشتر برای گستردش دادن فک بالا از آن استفاده می‌شود. این گسترش‌دهنده از یک صفحه پلاستیکی تشکیل شده است که بر روی سقف دهان قرار می‌گیرد. سپس با اعمال فشار خارجی به این منطقه، می‌تواند اقدام به گسترش فضای کام بکند.
نگه‌دارنده‌های متحرک ارتودنسی
به منظور جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به وضعیت قبل از ارتودنسی دندان، باید از این نگه‌دارنده‌ها استفاده کرده که سقف دهان ره به خوبی پوشش داده و از این امر جلوگیری می‌کنند. استفاده از پلاک ارتودنسی متحرک و یا ریتینر ارتودنسی در این زمینه ضروری بوده و می‌تواند تأثیر فوق‌العاده‌ای درنتیجه ارتودنسی داشته باشد. این نگه‌دارنده‌های برای جلوگیری از مکیدن انگشت کودکان نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند.
درگیر ارتودنسی
میدانیم که ارتودنسی دندان برای از بین بردن ناهنجاری‌های فک و دندان مورداستفاده قرار می‌گیرد. هدگیر ارتودنسی درواقع وسیله‌ای است که در اطراف و پشت سر قرارگرفته و می‌تواند رشد فک بالا را به خوبی کنترل کرده تا کمترین میزان بی‌نظمی در آن به وجود آید.
اسپرینگ
در صورتی که فرد دچار ازدحام دندان باشد، می‌توان از اسپرینگ برای جدا کردن دندان‌های روی هم افتاده استفاده کرد تا نظم موردنیاز، به دندان‌ها داده شود. اسپرینگ ها بین دو براکت و یا دو دندان قرار می‌گیرند. این جزء بریس ارتودنسی به عنوان فنر ارتودنسی نیز شناخته می‌شود.
نحوه عملکرد بریس دندان
بعد از آشنایی کامل با بریس دندان چیست و همچنین انواع و اجزای مختلف آن، لازم است تا با نحوه عملکرد این تجهیزات نیز آشنا شویم. ازاین‌رو در این قسمت قصد داریم تا با مکانیزم اثر و نحوه عملکرد بریس دندان آشنا شده و اطلاعات جامعی در این باره به دست آوریم. به صورت کلی، بریس ارتودنسی با هدف اعمال فشار ثابت به دندان‌ها در طولانی‌مدت مورداستفاده قرار می‌گیرد. به مرور زمان این اعمال فشار باعث جابه جایی و بروز تغییرات در دندان‌ها می‌شود. همچنین استخوان‌های فک نیز به مرور خود را با این تغییرات هماهنگ کرده و در وضعیت مطلوب‌تری قرار می‌گیرند. میدانیم که بخش از دندان‌ها ما درون لثه و استخوان فک قرار گرفته‌اند، از همین رو شاید تصور کنید که امکان جا به جایی آنها به هیچ عنوان وجود ندارد. اینجا باید بگوییم که این جابه جای سخت و گاها دردناک بوده و اصلا به آسانی انجام نمی‌شود.
برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در این زمینه باید بدانید که رد زیر لثه‌های شما، لایه‌ای وجود دارد که ریشه دندان را در استخوان فک به خوبی احاطه کرده است. این لایه توانایی کنترل موقعیت دندان‌ها را داشته و می‌تواند به فشارهای واردشده، پاسخ مثبت دهد. از همین رو می‌توانیم نتیجه بگیریم که امکان جا به جا کردن دندان‌ها با نیروی و فشار، وجود دارد. معمولا یک هفته بعد از نصب بریس دندان، احساس درد و ناراحتی جزئی وجود دارد؛ اما بعد از آن شما می‌توانید بدون مشکل به زندگی روزمره خود بپردازید. با مشاهده عکس بریس ارتودنسی نیز می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره نحوه عملکرد و مکانیزم اثر آنها به دست آورید.
مراحل نصب بریس دندان
نصب بریس دندان، باید در مراحل خاصی انجام شود تا هیچ مشکلی برای فرد به دنبال نداشته و باعث رسیدن به مطلوب‌ترین نتیجه شود. در این قسمت به معرفی مراحل نصب بریس ارتودنسی می‌پردازیم. نصب بریس ها بسته به میزان و نوع ناهنجاری‌های دندان‌ها ممکن است بین یک تا دو ساعت طول بکشد. برخی از قسمت‌های فرایند نصب نیز ممکن است با درد همراه باشند و شما باید تحمل خود را در این زمینه بالاتر ببرید. مهمترین مراحل مربوط به نصب بریس ارتودنسی به شرح زیر هستند.
- انجام معاینات و بررسی‌های لازم
- تمیز کردن دندان‌ها قبل از نصب بریس ارتودنسی
- چسباندن براکتها با کمک چسب مخصوص بر رو و یا پشت دندان‌ها
- ایجاد لنگر بر روی دندان‌های انتهایی فرد با کمک سیم یا نوارهای الاستیک
- قرار دادن اسپیسر یا جداکننده در بین دندان‌ها در صورت نیاز برای حرکت دادن فک به سمت جلو
- عبور سیم‌های قوس‌دار ارتودنسی از بین شیارهای موجود بر روی براکتها و اتصال آنها به یکدیگر
- استفاده از دستگاه فلزی باکال تیوب برای تنظیم میزان شل یا سفت بودن بریس ها
- استفاده از فنر ارتودنسی در صورت نیاز برای ایجاد فاصله در بین دندان‌ها
آیا بریس های ارتودنسی درد دارند؟
اغلب افراد قبل از ارتودنسی، درباره میزان درد این روش درمانی سؤال می‌پرسند. همان‌طور که اشاره کردیم، در این روش با استفاده از واردکردن نیرو و فشار، اقدام به جا به جایی دندان‌ها و قرار دادن آنها در موقعیت مناسب می‌کنیم. طبیعتا وارد شدن این میزان از نیرو و فشار به دندان‌ها، با میزان مشخصی از درد همراه است. معمولا بعد از نصب بریس های ارتودنسی، فرد یک الی دو هفته در خفیف تا متوسط داشته و به مرور از میزان آن کمتر می‌شود. بعد از اینکه به بریس های دندانی عادت کنید، دیگر درد اذیت کننده‌ای نخواهید داشت.
در طی درمان باید به صورت مرتب در دوره‌های زمانی مشخص، به مطب ارتودنتیست مراجعه کنید تا وضعیت قرارگیری بریس های ارتودنسی چک شده و در صورت نیاز محکم شوند. در این حالت نیز احتمال بروز درد وجود دارد. معمولا افراد چند روز بعد از انجام این معاینات در خفیف تا متوسطی دارند. زمان نصب بریس ها نیز درد و فشار وجود دارد که باید بتوانید آن را تحمل‌کنید.
تفاوت بریس دندان در بزرگ‌سالان و کودکان
همان‌طور که میدانیم ارتودنسی دندان، یک روش درمانی برای افراد در رنج های سنی مختلف بوده و کودکان و بزرگ‌سالان می‌توانند به راحتی از مزایای آن بهره ببرند. نکته موجود در این زمینه، مربوط به تفاوت بریس ارتودنسی در بزرگ‌سالان و کودکان بوده که باید به آن توجه داشته باشید. معمولا در سنین کودکی، اعمال تغییرات بر روی فک و دندان‌ها راحت‌تر انجام شده و هزینه و مدت درمان نیز کمتر خواهد بود. هرچه سن فرد بیشتر شود، هزینه و طول درمان نیز بیشتر خواهد شد. پس بزرگ‌ترین تفاوت موجود در این زمینه، همین موضوع است که باید درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید.
نحوه نگهداری از بریس دندان
نصب و نگهداری بریس های ارتودنسی با سختی‌هایی همراه بوده که باید درباره آنها اطلاعات کافی داشته باشید. در بخش‌های قبلی درباره نصب بریس دندان توضیحات کاملی ارائه کردیم؛ از این رو در این قسمت قصد داریم تا به نکات مهم درباره نگهداری و محافظت از تجهیزات بریس ارتودنسی بپردازیم. در دوره ارتودنسی شما باید از خوردن برخی از مواد غذایی مانند غذاهای سفت، سخت و چسبنده، شدیدا خودداری کنید تا از وارد شدن آسیب‌های مختلف به دندان‌های شما جلوگیری شود. در این زمینه می‌توانیم به مواردی مانند آب‌نبات، آدامس، پاپ کردن، آجیل و … اشاره کنیم.
نکته دیگری که در زمینه نگهداری بریس دندان باید در نظر داشته باشید، مربوط به تمیز کردن آن‌هاست. شما باید بعد از هر وعده غذایی، به درست‌ترین روش ممکن و با ابزار مناسب، اقدام به تمیز کردن دندان‌ها و بریس های خود بکنید. عدم انجام این کار می‌تواند باعث پوسیدگی و خرابی دندان‌های شما شود. مراجعه دوره‌ای مرتب و منظم به مطب ارتودنتیست را نیز می‌توان یکی دیگر از موضوعات مهم در این زمینه دانست که تأثیر بسیار زیادی در نگهداری و سلامت بریس ارتودنسی دارد.
هزینه بریس های ارتودنسی
به صورت کلی نمی‌توانیم هزینه مشخصی را برای بریس ارتودنسی در نظر بگیریم؛ چراکه هزینه ارتودنسی به عوامل و فاکتورهای متعدد و مختلفی بستگی دارد. معیارهای متفاوتی در این زمینه وجود دارند که می‌توانند بر روی هزینه تمام شده بریس ارتودنسی تأثیر داشته باشند. در این بخش به معرفی چند نمونه از مؤثرترین عوامل در این زمینه می‌پردازیم.
نوع بریس و براکت
میدانیم که بریس ها دارای مدل‌های مختلفی هستند که انتخاب هرکدام از آنها می‌تواند باعث بروز اختلاف قیمت شود. استفاده از بریس فلزی، مقرون به صرفه تر از بریس های سرامیکی و نامرئی است. بریس دیمون نیز بیشترین هزینه را در این زمینه به دنبال دارد.
نحوه نصب
نصب بریس لینگوال، سختی بیشتری داشته و به راحتی قابل انجام نیست. همین موضوع باعث شده تا نصب بریس در قسمت پشت دندان، از هزینه بیشتری نسبت به بریس های معمولی داشته باشد.
متخصص ارتودنتیست
از دیگر عوامل موجود در این زمینه، می‌توانیم به ارتودنتیست منتخب شما اشاره کنیم. در بسیاری از مواقع هراندازه تجربه و مهارت متخصص در این راستا بیشتر باشد، احتمال افزایش قیمت نیز وجود دارد.
شهر و منطقه
عامل مؤثر دیگری که در این زمینه وجود دارد، مربوط به شهر و محل سکونت شماست. معمولا هزینه خدمات دندانپزشکی مانند نصب بریس ارتودنسی و … در کلان‌شهرها، بیشتر از شهرستان‌ها محاسبه می‌شود.
سخن پایانی
محبوب‌ترین و شایع‌ترین روش برای از بین بردن ناهنجاری‌های دندان و فک و دستیابی به دندان‌های یک دست و منظم، ارتودنسی دندان است. بریس دندان درواقع تجهیزاتی هستند که در این زمینه کمک‌کننده بوده و دندان را در بهترین حالت خود قرار می‌دهند. در بخش‌های قبلی به صورت کامل با بریس دندان چیست و همچنین اجزای بریس ارتودنسی آشنا شدیم. انواع مختلف بریس دندان که شما می‌توانید برای دندان‌های خود انتخاب کنید را معرفی کردیم تا شما بتوانید انتخاب خوب و مناسبی در این زمینه داشته باشید. مراحل مختلف مربوط به نصب بریس ارتودنسی را نیز به صورت کامل معرفی کردیم. عوامل مؤثر بر هزینه بریس دندان و همچنین نحوه عملکرد و نگهداری از این تجهیزات را نیز در بخش‌های قبلی موردبررسی قرار دادیم.
