همه ما تا کنون حداقل یک بار حس ناخوشایند دندان درد را تجربه کرده‌ایم. دردی شدید یا خفیف که به سادگی نمی‌توان محل دقیق آن را تشخیص داد. درد دندان معمولا خاصیت پخش شونده دارد و به نواحی اطراف، حتی گوش و گلو سرایت میکند.
دندان درد انواع مختلفی دارد و به دلایل متفاوتی ایجاد می‌شود. برای آشنایی با انواع درد دندان و دلایل بروز این وضعیت آزاردهنده تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
انواع دندان درد را بشناسید
درد دندان که در داخل یا اطراف دندان احساس می‌کنید را باید به عنوان علامت هشداری مبنی بر وجود مشکل در دندان یا لثه خود در نظر بگیرید. شدت دندان درد از حالت خفیف و موقت تا شدید و مداوم متغیر است که هریک نوع خاصی از دندان درد را نشان می‌دهد.
درد دندان حتی اگر خفیف است و گاهی اوقات به سراغتان می‌آید، نباید نادیده گرفته شود. زیرا با گذشت زمان احتمال بدتر شدن شرایط و بروز مشکلات جدی وجود دارد. در این بخش به معرفی انواع درد دندان می‌پردازیم.
۱-درد کوتاه و لحظه‌ای
درد کوتاه و لحظه‌ای دندان اغلب به دلیل پوسیدگی کوچک و سطحی دندان ایجاد می‌شود. این درد ممکن است چند بار در طول روز احساس شود اما مداوم نیست و در مدت کوتاهی خود به خود از بین می‌رود. درد کوتاه بعد از خوردن خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های سرد و گرم رایج‌تر است.
برای درمان درد لحظه‌ای و جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی دندان، بهتر است هرچه سریعتر به دندان پزشک مراجعه کرده و برای ترمیم دندان پوسیده اقدام کنید.
۲-درد دندان بعد از مصرف خوراکی‌های سرد و شیرین
اگر بعد از مصرف خوراکی‌های سرد و شیرین مانند بستنی برای مدت کوتاهی در حدود ۱۰ تا ۲۰ ثانیه دچار احساس دندان درد دارید شما دچار نوع خاصی از حساسیت دندان شده‌اید که به حساسیت بیش از حد عاج معروف است.
در این حالت مینای دندان که از سایر اجزا و لایه‌های دندان محافظت میکند، دچار آسیب می‌شود. در نتیجه محرک‌هایی مانند مواد غذایی سرد و شیرین با عبور از شکاف یا مجاری ایجاد شده در مینای دندان به اعصاب دندان رسیده و موجب احساس درد می‌شوند که گاهی بسیار شدید است.
۳-حساسیت دندان به گرما و سرما
تحلیل لثه و فرسایش مینای دندان باعث احساس درد و ناراحتی دندان هنگام خوردن غذاهای سرد و داغ یا قرار گرفتن در معرض هوای سرد می‌شود.
این نوع درد نیز جز دردهای موقت و کوتاه مدت دندان است اما در صورت تداوم باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
حساسیت دندان به گرما و سرما ممکن است بعد از ترمیم عمیق دندان (نزدیک به عصب) یا درمان ریشه ایجاد شود. در این صورت احساس درد و حساسیت حدود ۲ تا ۴ ماه ادامه دارد و به مرور زمان کاهش یافته و از بین می‌رود.
۴-درد مداوم و ضربان دار دندان
درد شدید، مداوم و ضربان‌دار دندان به دلیل حفره دندانی، پوسیدگی عمیق یا عفونت دندان ایجاد می‌شود که بر پالپ دندان تاثیر گذاشته است. اصطلاحا گفته می‌شود دندان به عصب رسیده است.
۵-درد تیز و تیر کشنده دندان
این نوع درد که اغلب هنگام جویدن به سراغ بیمار می‌آید ناشی از پوسیدگی دندان و شکستگی یا ترک دندان است. البته آبسه دندان و عفونت درمان نشده در اطراف ریشه و بافت‌های مجاور نیز می‌توان موجب درد دندان تیز باشد که تیر می‌کشد.
این نوع از درد دندان به تدریج بدتر می‌شود. لذا باید هرچه سریعتر باید برای تشخیص دلیل دندان درد و جلوگیری از پیشروی عفونت به دندانپزشک مراجعه کنید.
۶-درد ضربان دار بعد از غذا و نوشیدنی داغ
احساس درد شدید و ضربان دار بعد از مصرف غذای داغ نشان دهنده التهاب و عفونت پالپ دندان است.
دمای بالای غذا یا نوشیدنی، مایعات درون دندان را منبسط کرده فشار روی انتهای عصب را افزایش می‌دهد که نتیجه آن درد ضربانی دندان است.
اگر مرتبا این نوع درد دندان به سراغتان می‌آید به دندانپزشک مراجعه کنید تا با تصویر برداری رادیولوژی از دندان و معاینات بالینی علت درد ضربان دار دندان مشخص شود.
مسکن‌های بدون نسخه و روش‌های خانگی قاتل دندان درد برای تسکین موقت درد مفید هستند.
۷-درد شدید همراه با التهاب لثه
درد شدید و دائمی دندان با التهاب و احساس فشار در لثه همراه است، نشان دهنده بروز عفونت در ریشه دندان و نواحی اطراف آن است.
نفوذ باکتری‌ها به پالپ دندان موجب عفونی شدن این ناحیه و ایجاد درد و التهاب دندان و لثه می‌شود. حتی ممکن است عفونت به استخوان فک و بافت نگهدارنده دندان نیز سرایت کند و مشکل را تشدید کند.
۸-درد گنگ و احساس فشار در دندان‌های فک بالا
نزدیک بودن سینوس‌های ماگزیلاری به ریشه دندان‌های فک بالا باعث می‌شود در صورت بروز عفونت‌های سینوسی (سینوزیت)، فشار و درد گنگی در دندان‌های فوقانی و پشت چشم‌ها احساس شود.
این درد محدود به یک دندان نیست و چندین ناحیه را درگیر میکند.
۹-درد مفصل و عضلات فک هنگام صبح
اگر صبح‌ها با درد مفاصل و عضلات فک از خواب بیدار می‌شوید احتمال ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMD) یا اختلال عملکرد مفصل فکی برای شما وجود دارد.
این نوع اختلالات اغلب به دلیل ناهماهنگی و ناهنجاری فک‌ها، التهاب مفصل گیجگاهی فکی، فشردن و ساییدن شدید دندان‌ها در خواب یا استرس زیاد بروز می‌کنند.
۱۰-درد متناوب در فک و گوش و گلو
درد مداوم و مکرر که همزمان فک، گوش و گلو احساس می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از چندین بیماری زمینه‌ای یا اختلال مفصل گیجگاهی فکی باشد.
اگر درد این نواحی با علائم دیگری از قبیل سوزش گلو، مشکل در باز کردن دهان و بلع، درد سمت چپ یا راست صورت و گردن، التهاب و عفونت دندان عقل یا دندان‌های مجاور همراه باشد؛ احتمالا وجود دندان عقل نهفته یا درد دندان عقل وجود دارد.
۱۱-درد ناشی از شلوغی یا بهم ریختگی دندان‌ها
دندان‌ها ممکن است تحت تاثیر عوامل ژنتیکی یا به دلایل دیگری مانند عادات دهانی نامناسب (مکیدن شست، فشار دادن زبان، یا استفاده طولانی مدت از پستانک در دوران کودکی)، کوچک بودن فک، از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری و غیره، به تدریج کج و نامرتب شوند.
همچنین ممکن است افراد به دلیل بیماری‌های پریودنتال یا عفونت و التهاب لثه متوجه شوند دندان‌هایشان لق و شل شده است.
درد دندان ناشی از بهم ریختگی یا لق شدن دندان، با سایر انواع دندان درد فرق دارد و روش‌های درمان آن نیز متفاوت است.
۱۲-زخم‌های دهانی
انواع زخم که بافت‌های نرم حفره دهان از قبیل لثه، گونه، لب و زبان را درگیر می‌کنند معمولا دردناک بوده و ممکن است با درد دندان اشتباه گرفته شوند.
زخم دهان به صورت توده، برآمدگی، زخم یا بریدگی ظاهر می‌شود و علت آن تغییرات هورمونی، استرس، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، کمبودهای غذایی، مسواک زدن تهاجمی، گاز گرفتن تصادفی یا عفونت‌های میکروبی است.
این نوع زخم‌ها درد و حس ناخوشایندی همراه با سوزش و التهاب ایجاد می‌کنند که اغلب با رعایت بهداشت داهن و دندان‌ها و استفاده از کرم‌ها یا ژل‌های موضعی بدون نسخه، می‌توان علائم آن‌ها را تسکین داد.
۱۳-درد ناشی از ضربه به دندان
ساییدگی شدید، ترک و شکستگی دندان در اثر برخورد ضربه ناگهانی (ناشی از حوادث، تصادفات، ورزش) نوعی درد مبهم و ناگهانی یا شدید و طولانی را ایجاد میکند.
شدت درد دندان و ناراحتی در افراد مختلف باهم تفاوت دارد. در موارد جزئی نیازی به مداخله پزشکی نیست و درد به مرور بهبوبد می‌باید.
اما در آسیب‌های شدید نیاز به ترمیم، جراحی یا روش‌های جایگزینی دندان مانند ایمپلنت وجود دارد.
۱۴-درد تمام دندان‌ها و فک
اگر درد وسیعی را در تمام دندان‌ها، فک و فضای دهان و حتی صورت خود احساس می‌کنید باید بگوییم عوامل متعددی دلیل دندان درد شما هستند.
اختلال مفصل گیجگاهی، دندان قروچه، عفونت سینوس‌ها، عفونت دندان و بیماری لثه به طور کلی باعث ناراحتی عمومی در تمام دندان‌ها می‌شوند.
در این حالت احساس می‌کنید درد در تمام دهان‌تان پخش می‌شود و حتی دندان‌هایتان لق شده‌اند.
۱۵- درد ارجاعی به دندان
شاید تعجب کنید اگر بگوییم درد دندان گاهی هیچ ربطی به خود دندان و لثه ندارد و بیماری‌های دیگری نظیر مشکلات قلبی و ریوی باعث احساس درد در دندان‌ها می‌شوند.
دندان درد ناگهانی می‌تواند یک علامت هشدار دهنده قبل از حمله قلبی باشد.
دلیل این موضوع عبور رشته‌های عصبی مربوط به اندام‌های مختلف بدن از جمله قلب و ریه‌ها از فک است. از این رو بروز مشکل در این اندام‌ها یا تحریک اعصاب مربوط به آن‌ها، می‌تواند عصب دندان را نیز درگیر کند و دندان‌ها درد بگیرند.
۱۶- احساس سنگینی دندان
منظور از احساس سنگینی دندان وضعیتی است که فرد نوعی فشار را از داخل دندان خود حس میکند.
این سنگینی و فشار می‌تواند ناشی از عفونت و التهاب لثه باشد یا اینکه ترمیم‌های قدیمی دندان، بریس‌های ارتودنسی یا روکش دندان این احساس را به وجود بیاورند.
دندان قروچه در خواب، ساییدن شدید دندان‌ها به هم در شرایط استرس زا و استفاده مداوم و طولانی مدت از دهانشویه و خمیر دندان سفید کننده (با تضعیف مینای دندان) از دیگر دلایل احساس سنگینی دندان هستند.
چه عواملی سبب دندان درد می‌شوند؟
حال که با انواع درد دندان آشنا شدیم می‌خواهیم بدانیم دلیل دندان درد چیست و چرا دندان درد می‌گیریم؟ مهمترین دلایل دندان درد عبارتند از:
پوسیدگی دندان
مهمترین دلیل دندان درد، پوسیدگی و تخریب مینای دندان است. تجمع جرم و پلاک در سطح دندان شرایط مساعدی را برای رشد باکتری‌ها فراهم میکند.
باکتری‌ها در لایه چسبنده پلاک جمع شده و از قند و نشاسته موجود در مواد غذایی باقی‌مانده در فضای دهان تغذیه می‌کنند.
نتیجه فعالیت و گسترش باکتری‌ها تولید نوعی اسید است که به مینای دندان آسیب زده و آن را ضعیف میکند.
پوسیدگی مینای دندان به تدریج به لایه‌های میانی دندان گسترش پیدا کرده و با رسیدن به عصب دندان باعث ایجاد درد می‌شود.
آبسه دندان
آبسه دندان یک کیسه پر از عفونت و باکتری در اطراف ریشه دندان است که باعث ایجاد درد و ناراحتی دندان می‌شود. درد ناشی از آبسه دندان به گوش، گردن و سر سرایت میکند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و باقی ماندن ذرات غذا بین دندان‌ها برای مدت طولانی، موجب تجمع باکتری‌ها در اطراف دندان و نفوذ آن‌ها به درون لثه می‌شود که نتیجه آن عفونت و آبسه دندان است.
حساسیت دندان
وقتی پوشش محافظ عاج یعنی مینای دندان ضعیف شده و از بین می‌رود، دندان نسبت به عوامل محیطی حساس شده و مرتبا دچار درد می‌گیرد.
پوسیدگی دندان، فرسودگی مواد پر کننده دندان ترمیم شده، تحلیل لثه و ترک خوردگی دندان در ایجاد و تشدید حساست دندان نقش دارند. گاهی نیز بعد از جرمگیری حساسیت موقت دندان اتفاق می‌افتد.
وارد شدن ضربه به دندان
یکی دیگر از دلایل دندان درد، وارد آمدن ضربه به دندان یا فشردن بیش از حد دندان به هم است.
ضربه و فشار شدید می‌تواند باعث افزایش حساسیت، اختلال مفصل گیجگاهی، شکستگی، ترک خوردگی، ساییدگی یا لق شده دندان شود که در هر صورت با درد و گاهی خونریزی همراه است.
برخی از درمان های دندان پزشکی
برخی درمان‌های دندانپزشکی نیز باعث درد دندان می‌شوند. احتمالا شما هم درد و ناراحتی بعد از ترمیم دندان، عصب کشی یا درمان ریشه، جرمگیری، بلیچینگ، ارتودنسی و کشیدن دندان را تجربه کرده‌اید.
این درد‌ها موقت بوده و به مرور کاهش می‌یابند. برای تسکین سریعتر درد ناشی از درمان‌های دندانپزشکی می‌توانید مسکن‌های بدون نسخه را مصرف کنید.
دندان نهفته
دندانی که به دلیل نبودن فضای کافی در قوس فک یا سایر مشکلات دهانی به طور کامل از لثه خارج نمی‌شود، دندان نهفته نامیده می‌شود که معمولا در مورد دندان عقل و گاهی دندان نیش اتفاق می‌افتد.
دندان نهفته فشار زیادی به دندان‌های مجاور وارد میکند و ممکن است باعث پوسیدگی ریشه سایر دندان‌ها، درد دندان، تورم و التهاب لثه شود.
عفونت دندان نهفته با علائم دیگری مانند ایجاد فشار، تب و مشکل در بلع همراه است.
مشکلات سینوس
سینوس‌ها حفره‌های هوای کوچک و پرزمانندی هستند که بین چشم‌ها، پشت پیشانی، استخوان گونه و در بینی ما قرارگرفته‌اند. موقعیت سینوس‌ها به گونه‌ای است که هر گونه التهاب و عفونت در آن‌ها دندان‌های فک بالا را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
یکی از دلایل احساس فشار و درد دندان‌ها فک فوقانی بیماری سینوزیت یا سایر مشکلات سینوس است.
اغلب ما هنگام مواجهه با دندان درد بدون توجه به نوع و علت آن، به دنبال راهی برای تسکین و بهبودی سریع درد هستیم. روش‌های خانگی و دارو‌های مسکن بدون نسخه می‌تواند برای مدت کوتاهی شما را از این درد آزار دهنده نجات دهد.
اما توصیه می‌شود در صورتی که درد دندان بیش از ۲ روز ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری مانند التهاب و قرمزی لثه، تب، مشکل در بلع، بو و مزه بد دهان همراه بود هرچه سریعتر برای یافتن علت به دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید.
