در ارتودنسی فانکشنال، از انواع مختلف دستگاه‌های ارتودنسی برای بهبود عملکرد و حل مشکلات دندان‌ها و فک استفاده می‌شود. این روش در بهبود زیبایی صورت، اصلاح طرح لبخند و حل مشکلات بایت دندان بسیار کاربردی است. در ادامه ضمن بررسی مزایا و معایب ارتودنسی فانکشنال، شما را با تجهیزات و مراحل انجام آن آشنا می‌کنیم.
مراحل و فرایند انجام ارتودنسی فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال معمولا برای اصلاح مشکلات فک، صورت و دندان استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به عنوان یک جایگزین برای جراحی‌های تغییر شکل صورت و یا درمان‌هایی که به طور معمول برای بهبود عملکرد فک‌ها و دندان‌ها کاربرد دارند، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این روش برای ارتودنسی دندان جلو و دندان‌های عقب نیز کاربرد دارد.
ارتودنسی فانکشنال معمولا بر اصلاح روند رشد فک‌ها تمرکز دارد و به همین دلیل، بیشتر برای کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود. این روش ارتودنسی، با استفاده از انواع دستگاه فانکشنال و طبق مراحل زیر انجام می‌شود. البته ممکن است بسته به شرایط بیمار، تغییراتی نیز در این مراحل صورت بگیرد.
۱. تشخیص و بررسی اولیه
در ابتدا، متخصص ارتودنسی بررسی‌های اولیه را انجام می‌دهد. این بررسی‌ها شامل ارزیابی دندان‌ها، فک‌ها و عضلات صورت است. همچنین، تاریخچه پزشکی و سابقه بیماری‌ها و عوارضی که ممکن است با مشکل بایت دندان مرتبط باشند، بررسی می‌شود. روش‌های بررسی شامل معاینه، عکسبرداری، آزمایش و … می‌شود که دندانپزشک براساس شرایط بیمار آن‌ها را انجام می‌دهد.
۲. برنامه‌ریزی درمان
در مرحله بعد دندانپزشک بر اساس آزمایشات و بررسی‌های اولیه، یک برنامه درمانی اختصاصی برای بیمار تهیه می‌کند. این برنامه شامل نحوه استفاده از دستگاه‌های فانکشنال، جلسات بررسی، مدت درمان و … است.
۳. نصب دستگاه‌های فانکشنال
درمان ارتودنسی فانکشنال با استفاده از دستگاه‌های خاصی انجام می‌شود. این دستگاه‌ها شامل انواع اسپیسرها، پلاک فانکشنال، اکتیویتور و وسایل ارتودنسی است. این دستگاه‌ها به منظور تنظیم فک‌ها، بهینه‌سازی عملکرد عضلات فک و صورت و بهبود توازن بین فک‌ها و دندان‌ها استفاده می‌شوند. دندانپزشک طی چند جلسه، این تجهیزات را نصب می‌کند.
۴. انجام روند درمان
در طول انجام درمان، بررسی‌ها و اصلاحات مختلفی انجام می‌شود تا بهبودی بیشتری در عملکرد عضلات فک و دهان حاصل شود. این اصلاحات شامل تعویض دستگاه‌ها و تنظیم مجدد آن‌ها بر اساس میزان پیشرفت روند درمان است.
۵. جداسازی تجهیزات
پس از پایان روند درمان و اصلاح فک‌ها و دندان ها، دندانپزشک اقدام به جداسازی تجهیزات می‌کند. در این مرحله ممکن است براساس شرایط بیمار، دستگاه‌های نگهدارنده‌‌ای برای بیمار تجویز شوند تا دندان‌ها و فک‌ها به حالت اولیه بازنگردند.
انواع ارتودنسی فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال به دو شیوه ثابت و متحرک انجام می‌شود و هر کدام از این روش‌ها در شرایط خاصی کاربرد دارند.
در ادامه توضیحاتی درباره هر دو روش ارائه می‌دهیم.
ارتودنسی فانکشنال ثابت
در ارتودنسی فانکشنال ثابت، دستگاه‌های فانکشنال به صورت ثابت بر روی دندان‌ها و فک‌ها قرار می‌گیرند. این دستگاه‌ها در طی روند درمان، به صورت دائمی بر روی دندان‌ها نصب می‌شوند و نیاز به تعویض مکرر ندارند. همچنین معمولا بیمار امکان جداسازی این تجهیزات را بدون هماهنگی با دندانپزشک ندارد.
ارتودنسی فانکشنال متحرک
در ارتودنسی فانکشنال متحرک، دستگاه‌های فانکشنال به صورت متحرک و قابل جداسازی استفاده می‌شوند. ارتودنسی فانکشنال متحرک معمولا برای مواردی که نیاز به تنظیم مکرر دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هدف هر دو نوع ارتودنسی فانکشنال، بهبود عملکرد عضلات فک و صورت، تنظیم عملکرد فک‌ها و اصلاح بایت دندان است. انتخاب هر کدام از این روش‌ها، به عواملی مانند شدت مشکل، سن بیمار و تشخیص دندانپزشک بستگی دارد.
تفاوت ارتودنسی فانکشنال و معمولی
اگرچه ارتودنسی فانکشنال و ارتودنسی معمولی هر دو برای بهبود مشکلات دندان‌ها و فک‌ها استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌هایی بین این دو روش وجود دارد. در ادامه به بررسی تفاوت ارتودنسی فانکشنال و معمولی می‌پردازیم.
هدف درمان
هدف اصلی ارتودنسی معمولی تمرکز بر تغییر مکان دندان‌ها و بهبود همترازی دهان است. در حالی که هدف اصلی ارتودنسی فانکشنال بهبود عملکرد عضلات فک و صورت است.
تجهیزات
در ارتودنسی معمولی، از براکت‌ها و سیم‌ها برای تصحیح موقعیت دندان‌ها استفاده می‌شود. اما در ارتودنسی فانکشنال، از انواع مختلف دستگاه‌های ارتودنسی مانند پلاک، اسپیسر و اکتیویتور و… استفاده می‌شود تا بهبودی در عملکرد عضلات فک و صورت حاصل شود.
مدت زمان
ارتودنسی معمولی بین چندماه تا چند سال طول می‌کشد، اما به طور کلی ارتودنسی فانکشنال ممکن است زمان بیشتری برای بهبود عملکرد عضلات فک و صورت نیاز داشته باشد.
به طور کلی، ارتودنسی معمولی بیشتر بر تغییر مکان دندان‌ها تمرکز دارد، در حالی که ارتودنسی فانکشنال بیشتر بر بهبود عملکرد عضلات فک و صورت تمرکز دارد. هر کدام از این روش‌ها بر اساس نیاز و مشکلات شخص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایای ارتودنسی فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال مزایا و فوایدی دارد که می‌تواند برای افرادی که به مشکلات فک و دندان مبتلا هستند، بسیار مفید باشد.
در ادامه به بررسی مزایا و معایب ارتودنسی فانکشنال می‌پردازیم. ابتدا مزایای این روش را برای شما ذکر می‌کنیم:
بهبود عملکرد عضلات فک و صورت
یکی از مزایای اصلی ارتودنسی فانکشنال، بهبود عملکرد عضلات فک و صورت است. این روش با تنظیم قالب دهان و تراز فک‌ها، عملکرد صحیح فک‌ها را سبب می‌شود. بهبود عملکرد عضلات و فک‌ها می‌تواند به عملکرد خوردن غذا، تنفس و گفتار نیز کمک کند.
اصلاح مشکلات بایت دندان
اگر دندان‌ها و فک‌ها نامتعادل هستند و مشکلات بایت دندان وجود دارد، ارتودنسی فانکشنال می‌تواند به حل مشکل بایت‌های افقی و عمودی کمک کند. بهبود بایت دندان می‌تواند به حل مشکلات تلفظ کلمات، غذاخوردن، همترازی دندان‌ها و بهبود ظاهر صورت منجر شود.
بهبود مشکلات تنفسی
برخی از مشکلات تنفسی ممکن است به علت نامتعادل بودن عضلات فک و صورت ایجاد شوند. ارتودنسی فانکشنال با تنظیم عضلات و بازسازی مسیر تنفسی، بهبود تنفس و کاهش مشکلات خواب را سبب می‌شود. به این ترتیب، روند تنفس افراد بهبود می‌یابد و کیفیت خواب افزایش پیدا می‌کند.
جلوگیری از جراحی‌های تغییر شکل صورت
در برخی موارد، ارتودنسی فانکشنال می‌تواند به عنوان یک روش غیرجراحی جایگزین برای جراحی‌های تغییر شکل صورت مورد استفاده قرار گیرد. این روش می‌تواند بهبودی در ظاهر صورت، بهبود ظاهر لبخند و جوانسازی صورت را به همراه داشته باشد.
بهبود فضای بین فک‌ها
ارتودنسی فانکشنال با حل مشکلس بایت دندان و بهبود عملکرد عضلات فک، می‌تواند فضای بین فک‌ها را بهبود بخشد. این بهبود می‌تواند به تنظیم دندان‌ها، اصلاح بایت، جلوگیری از سایش دندان‌ها و بهبود قابلیت جویدن منجر شود.
معایب ارتودنسی فانکشنال یا کاربردی
ارتودنسی فانکشنال برخی معایب و محدودیت‌ها را نیز به دنبال دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
طولانی بودن درمان
درمان ارتودنسی فانکشنال ممکن است زمان طولانی‌تری نسبت به ارتودنسی معمولی نیاز داشته باشد. این بدان معناست که برای دستیابی به نتایج مطلوب، باید به طور پیوسته و با صبر و حوصله درمان را ادامه داد. البته مدت زمان ارتودنسی در این روش بسته به شرایط افراد و میزان ناهنجاری های دندان، متغیر است.
نیاز به همکاری بیمار
برای موفقیت در درمان ارتودنسی فانکشنال، بیمار باید به صورت فعال درمان را پیگیری کند و از دستگاه‌هایی که برای او توصیه می‌شود، استفاده کند. همکاری نکردن بیمار ممکن است به عدم دستیابی به نتایج مطلوب شود یا طولانی شدن مدت درمان منجر شود.
محدودیت در غذاخوردن
در طول درمان ارتودنسی فانکشنال، ممکن است بیمار نیاز به رعایت محدودیت‌های غذایی داشته باشد. این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت خوردن برخی مواد غذایی سفت یا محدودیت در برخی غذاها و نوشیدنی‌هاست. (مشاهده مطلب تغذیه مناسب ارتودنسی و لیست غذاهای نرم برای ارتودنسی)
۴. نیاز به تعویض دستگاه‌ها
در طول درمان، بسته به شرایط بیمار، ممکن است نیاز به تعویض دستگاه‌های ارتودنسی فانکشنال وجود داشته باشد. در برخی از موارد این امر باعث افزایش هزینه و زمان مورد نیاز برای درمان می‌شود.
انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی
در این روش، از انواع دستگاه فانکشنال استفاده می‌شود. هر کدام از این وسایل برای دستیابی به هدف خاصی استفاده می‌شوند.
در ادامه به بررسی انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی می‌پردازیم.
هربست
دستگاه (Herbst) هربست یک دستگاه فانکشنال ثابت است که برای درمان مشکلات بایت دندان (بیت عمودی بین دندان‌های بالا و پایین) استفاده می‌شود. این دستگاه با کمک اتصالات و قطعات مختلف، روی دندان‌ها ثابت می‌شود. افرادی که قصد جلو آوردن فک پایین با دستگاه فانکشنال را دارند یا به مشکل جلو بودن فک پایین مبتلا هستند، معمولا از هربست استفاده می‌کنند.
دستگاه بایونیتور
بایونیتور (Bionator) یک دستگاه فانکشنال متحرک است که برای بهبود مشکلات فک پایین استفاده می‌شود. این دستگاه با استفاده از اتصالات مختلف، به افزایش رشد فک پایین کمک می‌کند تا مشکلات ناشی از کوچک‌تر بودن فک پایین رفع شوند.
دستگاه فرانکل
دستگاه فرانکل (Frankel) به عنوان یک دستگاه فانکشنال متحرک شناخته می‌شود که برای تنظیم عضلات دهان و فک‌ها استفاده می‌شود. فرانکل برای درمان مال اکلوژن دندان استفاده می‌شود. این وسیله با تاثیرگذاری بر بافت‌های نرم، نیروهای عضلانی نامطلوب را مهار می‌کند و به طور غیرمستقیم بر روی رشد فک‌ها تاثیر میگذارد. این دستگاه همچنین برای حل مشکل اورجت نیز کاربرد دارد.
تویین بلاک
تویین بلاک (Twin Block) از انواع دستگاه فانکشنال متحرک است که از دو بخش تشکیل می‌شود. این وسیله یک دستگاه فانکشنال فک پایین و بالا به شمار می‌آید که به تغییر موقعیت فک‌ها کمک می‌کند و در درمان اورجت دندان‌ها نیز کاربرد دارد.
دستگاه مارا
نام دستگاه مارا (MARA) از عبارت Mandibular Anterior Repositioning Appliance گرفته شده است که به معنای دستگاه تغییر موقعیت قدامی فک پایین است. این وسیله یکی از انواع دستگاه فانکشنال ثابت است. در افرادی که فک بالا بسیار جلوتر از فک پایین قرار دارد، از این وسیله استفاده می‌شود تا فک پایین نیز به سمت جلو و همتراز با فک بالا هدایت شود.
اکتیویتور
دستگاه اکتیویتور (Activators) انواع مختلفی دارد و کاربرد آن در زمینه ایجاد هماهنگی بین فک‌های بالا و پایین است. این دستگاه‌ها با استفاده از نیروهایی که به دندان‌ها و فک‌ها وارد می‌کنند، عملکرد فک‌ها را بهبود می‌بخشند.
پلاک فانکشنال
پلاک فانکشنال (Plates) برای حل مشکل جلوتر بودن فک بالا یا عقب بودن فک پایین استفاده می‌شوند. این وسیله به عنوان یک دستگاه فانکشنال متحرک شناخته می‌شود. یکی از معایب این وسیله، دشوارتر شدن صحبت کردن در زمان استفاده است.
مدت انجام ارتودنسی فانکشنال چقدر است؟
مدت زمان درمان ارتودنسی فانکشنال بستگی به شدت مشکل و وضعیت هر بیمار دارد و معمولا از چند ماه تا چند سال طول می‌کشد. البته معمولا در شرایط پیچیده و شدید، مدت زمان طولانی‌تری نیاز است. همچنین، پس از پایان درمان، برخی از بیماران نیاز به استفاده از ریتینرها (دستگاه‌های نگهدارنده) دارند تا نتایج درمان حفظ شوند.
هزینه ارتودنسی فانکشنال
یکی از سوالاتی که ممکن است برای شما ایجاد شود این است که هزینه ارتودنسی فانکشنال چقدر است؟
هزینه ارتودنسی فانکشنال متناسب با مواردی مثل نوع ارتودنسی فانکشنال، دستگاه‌های استفاده شده، مدت انجام، میزان تخصص دندانپزشک و… متغیر است. بهترین راه برای فهمیدن هزینه ارتودنسی فانکشنال برای حل مشکلات شما این است که با مراجعه به کلینیک دکتر خدیوی در تهران، پس از معاینه و بررسی شرایط، از میزان هزینه انجام ارتودنسی فانکشنال و مدت زمان آن مطلع شوید.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی ارتودنسی فانکشنال و انواع آن پرداختیم و چند دستگاه ارتودنسی را نیز به شما معرفی کردیم؛ همچنین مزایا و معایب ارتودنسی فانکشنال را نیز بررسی کردیم. برای بررسی وضعیت بیماران نیازمند روش درمانی ارتودنسی فانکشنال، می‌توانید ضمن مراجعه به کلینیک دکتر خدیوی، ضمن معاینه و دریافت مشاوره، از شرایط، برنامه زمانی و هزینه انجام این روش مطلع شوید.
