آشنایی با اصطلاحات رایج ارتودنسی برای هر فردی که می‌خواهد این درمان را آغاز کند یا به دنبال راهی برای بهبود وضعیت دندان‌های خود می‌گردد، ضروری است. چون آگاهی از این موضوع نه تنها به درک بهتر روند درمان کمک می‌کند، بلکه به فرد اجازه می‌دهد با پزشک خود همکاری موثرتری داشته باشد و تصمیمات بهتری بگیرد.
اگر دوست دارید با اصطلاحات رایج ارتودنسی دندان آشنا شوید، توصیه می‌کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید. در این مطلب، به بررسی مهم‌ترین اصطلاحات ارتودنسی به انگلیسی و فارسی می‌پردازیم.
دستگاه ارتودنسی (Appliance)
به ابزارهایی که برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی استفاده می‌شوند، دستگاه ارتودنسی می‌گویند. این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند و می‌توانند ثابت یا متحرک باشند.
سیم ارتودنسی (Archwire)
سیم ارتودنسی نوار فلزی نازکی است که به براکت‌ها متصل می‌شود و فشار لازم برای جابه‌جایی دندان‌ها را ایجاد می‌کند. این سیم معمولا ضدزنگ است و در طول درمان به گونه‌ای تنظیم می‌شود که به بهبود وضعیت دندان‌ها کمک کند.
بند ارتودنسی (Band)
بند ارتودنسی یا بند مولر یک قطعه فلزی است که معمولا دور دندان‌های آسیاب قرار می‌گیرد و براکت‌ها یا سایر وسایل ارتودنسی به آن متصل می‌شوند.
براکت (Bracket)
وقتی از اصطلاحات رایج ارتودنسی صحبت به میان می‌آید، براکت یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن اشاره کرد.
براکت‌ها قطعات کوچک و معمولا مربعی شکلی هستند که به دندان‌ها متصل می‌شوند و سیم ارتودنسی از بین آن‌ها عبور می‌کند. انتقال فشار از سیم به دندان‌ها و هدایت آن‌ها به موقعیت صحیح، مهم‌ترین وظیفه براکت است.
باندینگ ارتودنسی (Bonding)
اصطلاح باندینگ به فرآیند چسباندن براکت‌ها به دندان‌ها اشاره دارد. این کار با استفاده از چسب‌های مخصوص انجام می‌شود تا براکت‌ها به درستی روی دندان‌ها قرار بگیرند و به آن‌ها اجازه حرکت دهند.
دی بند (Deband)
به فرآیند جدا کردن براکت‌ها و دیگر اجزای ارتودنسی از دندان‌ها دی بند می‌گویند. این کار در پایان دوره درمان و بعد از انتقال دندان‌ها به موقعیت صحیح انجام می‌شود. پس از این مرحله باید از نگهدارنده (ریتینر) استفاده کنید تا دندان‌ها در موقعیت جدید خود باقی بمانند.
الاستیک (Elastics)
الاستیک یا رابربند به نوارهای لاستیکی کوچکی گفته می‌شود که برای ایجاد فشار بین دندان‌ها و کمک به تنظیم بایت استفاده می‌شوند. این نوارها به براکت‌ها متصل می‌شوند و به حرکت دندان‌ها کمک می‌کنند.
او-رینگ ارتودنسی (O-ring)
او-رینگ‌ها حلقه‌های لاستیکی کوچکی هستند که دور براکت‌ها قرار می‌گیرند تا سیم‌های ارتودنسی را در جای خود نگه دارند. آن‌ها به تثبیت سیم کمک می‌کنند و در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف در دسترس هستند.
هوک (Hook)
هوک یا قلاب یکی از اصطلاحات رایج ارتودنسی است که باید با آن آشنا شوید. هوک یک قطعه فلزی ثابت یا متحرک است که از گوشه براکت بیرون می‌زند. الاستیک یا رابربند معمولا به هوک متصل می‌شود تا حرکت دندان‌ها را تسهیل کند.
فیس ماسک ارتودنسی (Facemask)
فیس ماسک یک دستگاه متحرک خارج دهانی است که به منظور اصلاح ناهنجاری‌های فک در کودکان استفاده می‌شود. این وسیله به شکل یک ماسک به صورت متصل می‌شود و به جلوتر آمدن فک فوقانی کمک می‌کند.
بریس ارتودنسی (Brace)
وسیله‌ای چند جزئی است که از آن برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی استفاده می‌شود. بریس ارتودنسی از اجزای مختلفی مثل براکت و سیم تشکیل شده است و با ایجاد فشار بر دندان‌ها، آن‌ها را به تدریج به موقعیت صحیح هدایت می‌کند. بریس‌ها به ۲ دسته ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند.
هدگیر ارتودنسی (Headgear in orthodontics)
هدگیر وسیله‌ای است که به بریس دندان‌های جلو متصل می‌شود و از سمت دیگر پشت گردن قرار می‌گیرد. در نتیجه، فک و دندان‌های فوقانی را به عقب می‌برد یا از حرکت آن‌ها به سمت جلو جلوگیری می‌کند.
فضا نگهدارنده (Space maintainer)
فضا نگهدارنده دستگاهی است که برای حفظ فضای بین دندان‌ها به خصوص بعد از افتادن زودهنگام دندان‌های شیری استفاده می‌شود. این وسیله مانع جابه‌جایی دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی می‌شود و به رشد صحیح دندان‌های دائمی کمک می‌کند.
وسیع‌کننده کام (Palatal expander)
وسیع‌کننده کام یا پالاتال اکسپندر دستگاهی است که برای گسترش سقف دهان یا باز کردن فک بالا استفاده می‌شود. پالاتال اکسپندر یک فشار ملایم به ۲ طرف کام وارد می‌کند. در نتیجه، استخوان‌های سقف دهان به تدریج از هم دورتر می‌شوند و عرض کام افزایش می‌یابد.
ریتینر (Retainer)
ریتینر یا نگهدارنده یکی از اصطلاحات رایج ارتودنسی است که احتمالا با آن مواجه شده‌اید. ریتینر دستگاهی است که بعد از پایان ارتودنسی برای حفظ موقعیت دندان‌ها و جلوگیری از جابه‌جایی آن‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه می‌تواند ثابت یا متحرک باشد و به تثبیت نتیجه درمان کمک کند.
نگهدارنده هاولی (Hawley)
هاولی یک نوع نگهدارنده است که بعد از درمان ارتودنسی برای حفظ موقعیت دندان‌ها و جلوگیری از بازگشت ناهنجاری‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه معمولا متحرک است و به شکل یک قالب روی دندان‌ها قرار می‌گیرد.
جداکننده (Separator)
جداکننده یا سپراتور یک قطعه کوچک لاستیکی یا فلزی است که بین دندان‌های آسیاب قرار می‌گیرد تا یک فضای محدود بین آن‌ها ایجاد کند. از این فضا برای قرار دادن بند ارتودنسی استفاده می‌شود.
هربست (Herbst)
هربست به دندان‌های آسیاب در فک بالا متصل می‌شود و از آنجا با یک میله کوچک تا دندان‌های پایین امتداد می‌یابد. در نتیجه، یک فشار جزئی به فک پایین وارد کرده و آن را به سمت جلو هدایت می‌کند.
ارتودنسی اینترسپتیو (Interceptive orthodontics)
ارتودنسی اینترسپتیو به عنوان یکی از اصطلاحات رایج ارتودنسی به نوع خاصی از درمان اشاره دارد که در دوران کودکی و قبل از رویش دندان‌های دائمی انجام می‌شود. هدف آن شناسایی و اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی در مراحل اولیه است تا از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری شود.
قوس نگهدارنده لینگوال (Lingual holding arch)
قوس نگهدارنده لینگوال یا کمان نگهدارنده پشت دندانی یک میله U شکل فلزی است که در پشت دندان‌های پایین قرار می‌گیرد. در مواردی که دندان‌های شیری زودتر از موعد مقرر می‌افتند، این وسیله می‌تواند به حفظ فضای کافی برای رویش دندان‌های دائمی کمک کند.
محافظ دهان (Mouth guard)
محافظ دهان وسیله‌ای است که به منظور محافظت از دندان‌ها، لثه‌ها و بافت‌های نرم دهان در برابر آسیب‌های ناشی از ضربات یا فشار به ویژه در حین ورزش استفاده می‌شود. این وسیله برای افراد مبتلا به دندان‌قروچه هم مفید است.
لیپ بامپر (Lip bumper)
لیپ بامپر یا ضربه‌گیر لب یک ابزار U شکل است که دندان‌های فک پایین را دربر می‌گیرد و لب را کمی به سمت جلو فشار می‌دهد. این وسیله با تغییر استخوان آلوئولار به اصلاح دندان‌های جلویی فک پایین کمک می‌کند. همچنین باعث می‌شود فضای بیشتری بین دندان‌ها و لب ایجاد شود.
ارتودنسی ثابت (Fixed orthodontics)
در ارتودنسی ثابت ابزارهای لازم برای جابه‌جای دندان‌ها (از جمله براکت‌ها و سیم‌ها) به طور دائمی و تا پایان دوره درمان به دندان‌ها متصل می‌شوند. این نوع ارتودنسی به تنظیمات منظم توسط متخصص نیاز دارد.
ارتودنسی متحرک (Removable orthodontics)
ارتودنسی متحرک به نوع خاصی از درمان اشاره دارد که در آن دستگاه‌های ارتودنسی به دندان‌ها متصل نمی‌شوند. در نتیجه، فرد می‌تواند آن‌ها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند.
الاینر شفاف (Clear aligner)
الاینر شفاف یا اینویزالاین یک نوع ارتودنسی نامرئی و متحرک است که برای صاف کردن دندان‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های آن‌ها استفاده می‌شود. اینویزالاین به صورت قالب‌های سفارشی طراحی می‌شود و به آرامی دندان‌ها را در طول زمان به موقعیت صحیح هدایت می‌کند.
ارتودنسی دیمون (Damon)
ارتودنسی دیمون یک نوع سیستم ارتودنسی ثابت است که از براکت‌های خاصی به نام براکت‌های دیمون استفاده می‌کند. از آنجا که این براکت‌ها دارای قابلیت باز و بسته شدن هستند، با حرکت دندان‌ها به صورت خودکار تنظیم می‌شوند.
ارتودنسی نامرئی (Invisible orthodontics)
ارتودنسی نامرئی یکی از اصطلاحات رایج ارتودنسی است که باید به معرفی آن بپردازیم. این اصطلاح به مجموعه‌ای از روش‌های درمانی گفته می‌شود که در آن‌ها ابزارهای لازم برای جابه‌جایی دندان‌ها به شکل تقریبا نامرئی طراحی می‌شوند.
ارتودنسی نامرئی معمولا به الاینر شفاف اطلاق می‌شود. اما گاهی‌اوقات ممکن است ارتودنسی سرامیکی و ارتودنسی لینگوال را هم شامل شود.
ارتودنسی لینگوال (Lingual orthodontics)
در ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی، براکت‌ها و سیم‌ها به قسمت داخلی دندان‌ها متصل می‌شوند. این روش برای کسانی که نسبت به ظاهر خود حساس هستند، جذابیت دارد.
ارتودنسی فانکشنال (Functional orthodontics)
یکی از زیرشاخه‌های ارتودنسی است که هم دندان‌ها را مرتب می‌کند و هم فک را به جای اصلی خود برمی‌گرداند. در ارتودنسی سنتی ممکن است دندان‌های اضافی کشیده شوند. اما در ارتودنسی فانکشنال تمرکز روی باز کردن فک و درنتیجه ایجاد فضای کافی برای دندان‌ها است.
جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery)
جراحی ارتوگناتیک می‌تواند فرم و عملکرد فک را اصلاح کند. این جراحی در دوران بزرگسالی که رشد فک متوقف شده است، انجام می‌شود و به درمان ناهنجاری‌های شدید که ارتودنسی به تنهایی قادر به رفع آن‌ها نیست، کمک می‌کند.
مال اکلوژن (Malocclusion)
مال اکلوژن به نحوه قرارگیری دندان‌ها نسبت به یکدیگر اشاره دارد. این اصطلاح به حالتی اطلاق می‌شود که دندان‌های بالا و پایین به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند.
کراس بایت (Crossbite)
کراس بایت زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های جلویی فک بالا با دندان‌های فک پایین هم‌راستا نباشند. برای مثال، ممکن است پشت این دندان‌ها قرار بگیرند.
اوربایت (Overbite)
به وضعیتی که فک بالا در مقایسه با فک پایین خیلی جلو باشد و دندان‌های فک بالا بیش از حد دندان‌های فک پایین را بپپوشانند و مانع دیده شدن آن‌ها شوند، اوربایت می‌گویند.
اورجت (Overjet)
اورجت به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن دندان‌های فک بالا به طور قابل‌توجهی جلوتر از دندان‌های فک پایین قرار دارند. به عبارت دیگر، فاصله افقی بین آن‌ها بیش از حد زیاد است.
دیپ بایت (Deep bite)
دیپ بایت یک نوع اوربایت شدید است که باعث می‌شود دندان‌های جلویی فک بالا تقریبا به طور کامل با دندان‌های جلویی فک پایین همپوشانی داشته باشند.
اپن بایت (Open bite)
اپن بایت به حالتی اشاره دارد که در آن دندان‌های جلویی فک بالا و پایین هنگام بسته شدن دهان به طور کامل روی یکدیگر قرار نمی‌گیرند و یک فاصله یا شکاف بین آن‌ها دیده می‌شود.
در این مقاله سعی کردیم آشنایی با اصطلاحات رایج ارتودنسی را برایتان آسان‌تر کنیم. اگر به دنبال درمان ارتودنسی هستید یا در این زمینه به راهنمایی نیاز دارید، توصیه می‌کنیم به کلینیک دکتر خدیوی مراجعه کنید. ایشان به دلیل تجربه و دانش بالا می‌توانند بهترین راه حل را برای مشکل شما ارائه دهند.
مطالب مرتبط
اصول و نحوه مراقبت از دندان ارتودنسی شده
ارتودنسی قبل از ایمپلنت (کاشت) دندان یا بعد از ایمپلنت؟
وسیع کننده کام چیست؟ (کاربردها، مزایا، معایب و…)
مزایا، فرایند و عوارض استفاده از مینی پلیت در ارتودنسی
بریس ارتودنسی چیست؟ انواع، اجزا و اصول نگهداری
روز اول ارتودنسی چه باید خورد؟ ( معرفی غذاهای مناسب )