شکستن براکت ارتودنسی یا سیم آن اتفاق عجیب یا نادری نیست. اما این اتفاق ضمن آزار دادن بیمار و بعضا آسیب رساندن به بافت نرم دهان، می‌تواند روند درمان را مختل کند.
به همین خاطر، مهم است بدانیم رفتار درست در صورت شکستن سیم ارتودنسی یا براکت‌های آن چیست. مطلب پیش رو یک راهنمای جامع برای همین اتفاقات است.
دلایل شکستن براکت ارتودنسی و سیم آن چیست؟
تجهیزات ارتودنسی (به ویژه دستگاه‌های فلزی) استحکام بسیار خوبی دارند، و خیلی از بیماران طول درمان خود را بدون آسیب دیدن این دستگاه‌ها به پایان می‌برند.
با این وجود، آسیب دیدن بریس ارتودنسی (شامل براکت‌ها و سیم‌ها یا آرچ‌وایرها) همچنان غیر عادی نیست. چندچیز ممکن است باعث شکستن بریس‌های شما شود، از خوردن یکسری غذاها گرفته تا خشن مسواک زدن.
خوردن غذاهای نامناسب
بیماران این درمان به خوبی می‌دانند یکی از مهمترین مراقبت های ارتودنسی به پرهیز از غذاهایی مربوط می‌شود که می‌تواند به بریس آنها صدمه بزند. دوگروه از این غذاها بسیار معروف هستند:
- غذاهای بسیار جویدنی مانند آدامس، تافی و … که می‌توانند بین بریس‌ها گیر کنند و منجر به شکستن سیم ارتودنسی یا براکت‌ها (نگین‌ها) شوند.
- غذاهای ترد یا سفت مانند بلال، ذرت بوداده، چیپس و … که می‌توانند خسارت مشابهی را ایجاد کنند.
ضربه به دهان
وارد شدن ضربه به دهان هم از دلایل شکستن براکت ارتودنسی، کج شدن سیم ارتودنسی و سایر آسیب‌ها به اجزای تشکیل‌دهنده بریس‌هاست.
این بیشتر برای افرادی پیش می‌آید که ورزش‌های برخوردی انجام می‌دهند و از محافظ دهان هم استفاده نمی‌کنند.
عادات اشتباه
هرچند اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان هنگام داشتن بریس مهم‌تر هم می‌شود، اما یکسری رویکردهای اشتباه می‌تواند منجر به خم شدن سیم ارتودنسی یا مشکلات دیگر شود.
یکی از این عادت‌های اشتباه، خشن مسواک زدن است. یک عادت ناسالم دیگر، جویدن اجسام سخت به خصوص در کودکان است.
ضربه زدن به بریس
برخی افراد به این موضوع توجه نمی‌کنند که استفاده از انگشت، خلال دندان و … برای جدا کردن تکه‌های غذایی که در بریس‌ها گیر کرده‌اند، می‌تواند منجر به شکستن براکت یا درآمدن سیم ارتودنسی شود. بهترین کار برای تمیز کردن بریس‌ها، استفاده از مسواک بین دندانی است.
دیپ‌بایت
بین ناهنجاری‌های مختلف دندانی، دیپ‌بایت می‌تواند باعث شود که دندان‌های بالایی به براکت‌های دندان‌های پایین فشار بیاورند و منجر به کنده شدن براکت ارتودنسی شوند.
دندان قروچه
دندان قروچه در شب می‌تواند فشار زیادی به بریس‌ها وارد کند، و به یکی دیگر از دلایل شکستن براکت ارتودنسی تبدیل شود.
مشکلات درمان ارتودنسی
در صورتی مراجعه به متخصصان کم‌تجربه، دلایل شکستن براکت ارتودنسی را می‌توان در موارد زیر هم جست‌وجو کرد:
- محکم و غیراصولی بسته شدن اجزای بریس (که به وارد شدن فشار بیش از حد به براکت از طرف سیم‌ها می‌شود)
- بی‌کیفیت بودن بریس استفاده‌شده
- مرغوب نبودن چسب براکت‌ها یا به درستی محکم نشدن آنها
خطرات شکستن سیم ارتودنسی و براکت‌های آن چیست؟
سیم‌ها و براکت‌های آسیب‌دیده، و حتی شکستن ریتینر ثابت ارتودنسی می‌تواند خطرات جدی‌ای را برای بیمار ایجاد کند. اگر به موقع به آنها رسیدگی نشود، نه تنها خطر عفونت بالا می‌رود، بلکه طول درمان نیز افزایش خواهد یافت.
عوارض جانبی رایجِ آسیب دیدن بریس‌ها عبارت‌اند از:
- آزار دادن بیمار: مثلا به در رفتن و کج شدن سیم ارتودنسی فکر کنید، که باعث می‌شود سیم داخل دهان فرو برود.
- بریدگی: آسیب‌های گوناگون به بریس‌های می‌تواند منجر به خونریزی و عفونت در دهان شود.
- زخم‌ها: در رفتن سیم ارتودنسی می‌تواند بافت ها را تحریک کند و منجر به زخم‌های دهان از جمله آفت شود.
- عفونت: بریدگی‌ها و زخم‌های ناشی از شکستگی بریس می‌تواند منجر به عفونت شود.
در صورت درآمدن سیم ارتودنسی یا شکستن براکت‌ها چکار کنیم؟
شل شدن بریس ارتودنسی، در آمدن سیم، افتادن براکت و … همه به شدت می‌تواند نگران‌کننده باشد. اما این موضوع نباید باعث وحشت شما شود. پس پیش از هرکاری، مطمئن شوید که آرام هستید.
شکستن بریس‌های فلزی و سرامیکی از وضعیت‌های اورژانسی دندانپزشکی محسوب نمی‌شوند، و اتفاقا به راحتی قابل تعمیر هستند. در ادامه توضیح داده‌ایم که اگر سیم ارتودنسی در بیاد چه کنیم.
۱. دندان‌ها و بریس را بررسی کنید
وقتی متوجه شدید که براکت‌ها شکسته‌اند، باید دندان‌ها و بریس‌ها را با دقت بررسی کنید. اگر براکت‌های شل شده‌اند، آنها را با احتیاط بردارید تا مطمئن شوید که آنها را نمی‌بلعید (هرچند اگر این اتفاق بیفتد هم جای نگرانی نیست) و تا ویزیت‌تان آنها را در جایی مشخص نگهداری کنید.
همچنین، دندان‌های خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که آسیب دیگری وجود ندارد.
شکستن براکت ارتودنسی
خب، از کجا بفهمیم براکت ارتودنسی شکسته است؟ براکت‌ها با چسب مخصوص به هردندان متصل می‌شوند و وقتی بشکنند کاملا از آرچ وایر می‌افتند. اما اگر تنها شل شده باشند، روی سیم‌ها می‌لغزند و می‌توانند دور محور خود بچرخند.
براکت شناور به ندرت به اندازه خرابی‌های دیگر باعث درد یا آسیب می‌شود، اما می‌تواند بافت داخلی دهان را حساس کند. پیش از مراجعه به ارتودنتیست برای تعمیر می‌توانید یک موچین را استریل کنید و از آن برای لغزاندن براکت در امتداد سیم استفاده کنید تا بین دو دندان یا در مرکز دندان قرار گیرد. با موچین همچنین براکت را بچرخانید تا در جهت درست باشد.
اگر دانستن اینکه از کجا بفهمیم براکت ارتودنسی شکسته برایتان کافی نیست و آزارتان می‌دهد، آن را با مقداری موم بپوشانید که روش‌اش را در ادامه توضیح داده‌ایم.
کج شدن سیم ارتودنسی
خوردن غذاهایی که برای بریس خیلی سفت هستند، می‌تواند باعث خم شدن سیم شود. و وقتی سیم بریس خم می‌شود، نوارهای الاستیک نمی‌توانند دندان‌ها را در موقعیت مناسب خود قرار دهند.
اگر متوجه هرگونه تغییر با لق شدن، خم شدن یا شکستگی سیم شدید، فورا از ارتودنتیست خود یم نوبت ویزیت بگیرید. به همین خاطر است که روی بررسی دقیق بریس تاکید می‌کنیم تا سریعا متوجه مشکلات آن شوید و آن رسیدگی کنید تا روند درمان به خطر نیفتد.
۲. راهکارهای خانگی و موقت را تست کنید
نحوه درست کردن سیم ارتودنسی خراب شده به صورت اصولی تنها از متخصص برمی‌آید، به همین خاطر، اینجا به روش‌های موقت برای کنترل اوضاع بسنده می‌کنیم. وقتی سیم یا براکت می‌شکند، می‌توان از چندروش ساده برای محافظت از دهان کمک گرفت. برای نمونه:
موم ارتودنسی
این راه در صورت کج شدن سیم ارتودنسی به کار نمی‌آید، اما اگر سیم‌های دررفته‌اند یا براکت‌ها شل شده‌اند، موم ارتودنسی قطعا کمک‌کننده خواهد بود و نمی‌گذارد بافت نرم داخل دهان حساس یا زخم شود.
مقدار کمی موم بردارید و آن را با انگشتان خود به شکل یک توپ کوچک دربیاورید. سپس موم را صاف کنید و آن را به آرامی روی براکت‌های شل‌شده یا سیم‌های بیرون‌زده فشار دهید.
مداد پاک‌کن یا سواب پنبه‌ای
وقتی پرسیدید اگر سیم ارتودنسی در بیاد چه کنیم، احتمالا فکر نمی‌کردید چنین چیزهایی بتواند کمک‌تان کند!
اما اگر سیم بریس‌هایتان بیرون زده است، می‌توانید با یک جسم نرم (و تمیز) مانند یک سواب پنبه‌ای یا پاک‌کن برای فشار دادن سیم تا زمانی که روی دندان‌ها قرار بگیرد، استفاده کنید. مطمئن شوید که فشار ملایمی وارد می‌کنید تا داخل دهان‌تان تحریک نشود.
بریدن سیم
با حرکت دندان‌ها، احتمال کمی وجود دارد که سیم از آخرین براکت خارج شود. با این حال، این یکی از گزینه‌های رایج در نحوه درست کردن سیم ارتودنسی خراب شده است، چون سیم‌های شکسته بیرون می‌زنند و می‌توانند به بافت‌های نرم دهان آسیب برسانند.
اگر سیم همچنان به براکت متصل است اما بیرون زده، می‌توانید از ناخن‌گیر (ضد عفونی‌شده) برای کوتاه کردن و بریدن سیم شکسته استفاده کنید. یک تکه گاز استریل یا دستمال کاغذی را اطراف محل قرار دهید تا سیم را به طور ایمن در جای خود نگه دارید. این می‌تواند به گرفتن و به دام انداختن سیم بریده‌شده کمک کند تا در گلویتان نپرد و آن را قورت ندهید.
بریدن سیم بیرون‌زده باید آخرین راه حل شما باشد، چون به شدت خطرناک است و ما هم آن را توصیه نمی‌کنیم. در صورت شکستن سیم ارتودنسی و دررفتن آن، بهترین کار استفاده از موم ارتودنسی برای پوشاندن انتهای تیز آن است، و تماس با ارتودنتیست برای تعویض سیم.
۳. دردتان را با روش‌های اصولی کنترل کنید
وقتی شکستن یا شل شدن بریس ارتودنسی باعث بریدگی یا زخم در دهان شود، بیمار احساس ناراحتی خواهد داشت. در این صورت، برای تسکین خود می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
- دهان خود را با محلول گرم آب و نمک بشویید.
- از داروهای بدون نسخه استفاده کنید.
- از مسواک با موهای نرم استفاده کنید.
- از غذاهای اسیدی یا تند پرهیز کنید، چون ممکن است باعث تحریک زخم یا بریدگی شوند.
- تا زمان از بین رفتن التهابات، بیشتر غذاها و نوشیدنی‌هایی را میل کنید که نرم هستند.
۴. به ارتودنتیست‌تان مراجعه کنید
راهکارهای خانگی کافی نیستند و موقتی‌اند؛ پس در اسرع وقت به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. شل شدن بریس ارتودنسی می‌تواند تاثیر منفی بر درمان شما داشته باشد.
ارتودنتیست شما براکت و سیم‌ها را تعمیر کرده، و مطمئن می‌شود که نیرویی را اعمال می‌کنند که برای تنظیم دندان‌ها و فک‌ها ضروری‌ست. علاوه بر این، آنها می‌توانند برای عوارض مختلفی که ممکن است داشته باشید، مانند بریدگی، زخم و حساسیت، راهکارهای علمی، اصولی و موثر فراهم کنند.
جلوگیری از شکستن براکت و کج شدن سیم ارتودنسی
پس از تعمیر بریس‌ها، می‌توان با مراقبت مناسب به کاهش خطر شکستن براکت ارتودنسی و یا سیم‌های آن کمک کرد. کافی‌ست به چنین نکاتی توجه کرد:
بهداشت دهان و دندان را “به درستی” رعایت کنید
هنگام مسواک زدن ملایم باشید. مطمئن شوید که از یک مسواک نرم استفاده می‌کنید و دهان خود را بشویید تا تکه‌های باقی‌مانده غذا از بریس‌ها خارج شود.
اگر غذا به اطراف بریس چسبیده است، به جای انگشت یا خلال دندان، از نخ دندان یا مسواک بین دندانی استفاده کنید.
از برخی غذاها اجتناب کنید
برای جلوگیری از خم شدن سیم ارتودنسی و آسیب‌های شدیدتر پس از نصب بریس‌ها، غذاهای سفت، ترد یا چسبنده نخورید و غذاهای نرم میل کنید.
از صورت خود محافظت کنید
این یک قاعده کلی است، که در صورت انجام ورزش‌های برخوردی مهم‌تر هم می‌شود. استفاده از محافظ دهان نه تنها به محافظت از دندان‌ها در برابر آسیب کمک می‌کند، بلکه اجازه نمی‌دهد بریس و اجزای تشکیل‌دهنده آن خسارتی ببینند.
شکستن پلاک ارتودنسی
برخورد صحیح با خم شدن و در رفتن سیم ارتودنسی، شکستن براکت‌ها یا شل شدن آنها را مرور کردیم. اما اگر درمان شما با ترازکننده‌های شفاف باشد چه؟ اینجا قصد داریم ببینیم در صورت شکستن پلاک ارتودنسی چه باید کرد.
به طور کلی، اگر پلاک شما ترک خورده و کاملا نشکسته باشد، می‌توانید تا زمانی که زمان استفاده از پلاک بعدی می‌شود، به پوشیدن آن ادامه دهید (هرچند همچنان مشورت با متخصص توصیه می‌شود).
اما اگر به حدی شکسته است که نمی‌تواند شکل خود را حفظ کند، باید استفاده از آن را متوقف کنید. چون با این اتفاق، آنها عملا بی‌اثر می‌شوند و حتی می‌توانند آسیب بیشتری به دندان‌ها وارد کنند. تغییر شکل الاینرها می‌تواند موقعیت دندان‌ها را تغییر دهد، درست مانند کج شدن سیم ارتودنسی؛ پس سریعا به ارتودنتیست‌تان مراجعه کنید.
موردی که باید در شکستن پلاک ارتودنسی به آن توجه کنید این است که در واقع ساختار سالم و محکم دستگاه است که دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح‌شان حرکت می‌دهد.
در پایان
امیدواریم حالا بهتر بدانید اگر سیم ارتودنسی در بیاد چه کنیم، و تا حدودی با نحوه درست کردن سیم ارتودنسی خراب شده و براکت‌های شل‌شده (تا حدی که تا زمان مراجعه فوری به متخصص اذیت نشوید) آشنا شده باشید.
همیشه بهتر است به محض مشاهده مشکلاتی مانند شکستن سیم ارتودنسی و … با متخصص خود تماس بگیرید و از او راهنمایی بخواهید. براکت‌های شکسته، شل شدن براکت‌ها، در رفتن و خم شدن آرچ‌وایرها همه می‌توانند باعث شوند که دندان‌ها سریع‌تر از آنچه فکر می‌کنید به موقعیت قبلی بازگردند.
البته که لازم نیست دچار استرس شوید، اما اگر بخشی از بریس‌های شما آسیب دید، فراموش نکنید که بی‌محلی به آن تا ویزیت بعدی‌تان می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کرده، و گاهی اوقات دوره درمان را طولانی‌تر کند. اکثر شکستگی‌ها سریع و ساده تعمیر می‌شوند.
