افرادی یک یا چند دندان خود را به دلیل پوسیدگی، بیماری یا شکستن دندان در اثر برخورد ضربه از دست می‌دهند اغلب برای غذا خوردن و صحبت کردن با مشکل مواجه می‌شوند. این افراد معمولا به دنبال راه حلی برای جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته خود هستند که علاوه بر عملکرد مناسب، زیبایی ظاهری نیز داشته باشد. پروتز دندان همان راهکار مفید و موثر برای این افراد است.
در این مقاله توضیح می‌دهیم که پروتز دندان چیست و انواع آن کدام است. اگر جای خالی چند دندان در دهانتان شما را آزار می‌دهد در ادامه با ما همراه باشید تا بدانید کدام نوع پروتز دندانی برای شما مناسب‌تر است.
پروتز دندان چیست؟
پروتز دندان یعنی چه؟ پروتز دندان یک روش دندانپزشکی است که برای پر کردن جای خالی دندان به کار می‌رود. با کمک پروتزهای دندانی که کاملا شبیه به دندان طبیعی هستند، میتوان عملکرد دندان در جویدن و صحبت کردن را بازگردانده و با جلوگیری از افتادگی لب و گونه‌ها، زیبایی ظاهری صورت را حفظ کرد.
این ابزارها به طور خاص برای هر فرد طراحی شده و از مواد مختلفی مانند آکریلیک، سرامیک و فلز ساخته می‌شوند. پروتز های دندون باید به طور منظم توسط دندانپزشک مورد بررسی قرار گیرند تا مشکلی برای بیمار ایجاد نکنند و عمر مفیدشان افزایش یابد.
انواع پروتز دندان
پروتز های دندانی نقش دندان‌های طبیعی از دست رفته را برای فرد ایفا می‌کنند. افرادی که تمامی دندان‌های خود را کشیده‌اند باید از پروتز کامل استفاده کنند که شامل تمام دندان‌های هر فک است و معمولا روی لثه قرار می‌گیرد. اما کسانی که فقط برخی از دندان‌هایشان را از دست داده‌اند، می‌توانند با کمک پروتز جزئی مشکل‌شان را رفع نمایند. پروتزهای جزئی به دندان‌های طبیعی موجود وصل می‌شوند.
انواع پروتز دندان را بر اساس نحوه قرارگیری آن‌ها در دهان میتوان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- پروتز دندان ثابت: این نوع پروتز دندانی که با نام روکش دندان نیز شناخته میشود توسط دندانپزشک به صورت ثابت در دهان جای می‌گیرد و بعد از نصب بیمار نمی‌تواند آن را از دهان خارج کند. این پروتزها که ظاهر کاملا شبیه به دندان طبیعی دارند و به سختی تشخیص داده می‌شوند قابل نصب روی دندان‌های مجاور یا پایه ایمپلنت هستند. استحکام و ماندگاری بالا موجب محبوبیت این نوع پرتز دندان شده است.
- پروتز دندان متحرک: به آن دسته از پروتز های دندانی که امکان گذاشتن و برداشتن آن در هر زمانی برای فرد فراهم است، پروتز متحرک گفته میشود. این نوع پروتز که طبیعی بودن و زیبایی کمتری دارد برای کسانی مناسب است که در یک ناحیه از فک چند دندان خراب و افتاده دارند.
انواع پروتز ثابت
پروتز ثابت دندان خود دارای انواع مختلفی است که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
روکش تک واحدی دندان
یکی از انواع پروتز دندان ثابت، روکش تک واحدی است و در مواردی کاربرد دارد که ساختار یک دندان به هر دلیلی ضعیف شده و به محافظت توسط روکش نیاز دارد. برخی افراد نیز با هدف زیبایی و بهبود ظاهر دندانی که تغییر رنگ داده و سیاه یا زرد شده است به سراغ روکش دندان می‌روند. همچنین دندان پروتز با روکش تک واحدی می‌تواند عملکرد جویدن را برای افرادی که دچار مشکلات فانکشنال هستند بهبود ببخشد.
بریج دندان
فردی یک یا چند دندان خود را در ناحیه‌ای از دهان از دست داده است در حالی که در هر طرف فضای خالی ایجاد شده حداقل یک دندان سالم وجود دارد، برای پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته می‌تواند از بریج دندان استفاده کند. در این نوع پروتز دندانی ثابت از دو دندان سالم ابتدا و انتهایی به عنوان ستون استفاده شده و در فاصله بین آن‌ها پل یا بریج دندان گذاشته میشود. به این ترتیب فضای خالی از دندان پر شده و قابلیت جویدن زیبایی دندان‌ها دوباره به دست می‌آید.
پروتز ثابت بر پایه ایمپلنت (اوردنچر)
اوردنچر ثابت یک روش مناسب برای افرادی است که تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند. بعد از بررسی وضعیت سلامت فک و لثه بیمار، دندانپزشک ۴ تا ۶ پایه ایمپلنت در هر فک قرار می‌دهد، سپس یک پروتز کامل که تمام قوس فک را پر می‌کند، روی آن نصب می‌نماید. این نوع پروتز ثابت شباهت زیادی به دندان‌های طبیعی دارد و معمولا کسی متوجه نمی‌شود که دندان‌های شما مصنوعی یا پروتز است.
انواع پروتز متحرک
در صورتی که فرد امکان استفاده از پروتز ثابت را نداشته باشد، استفاده از پروتز متحرک به او توصیه میشود. انواع پروتز دندان متحرک با وجود مزایایی که دارند، زیبایی و راحتی کمتری نسبت به پرتز دندان ثابت داشته و ممکن است مشکلاتی مانند تحلیل استخوان فک را برای فرد ایجاد کنند. اما به هر حال جایگزین مناسبی برای دندان از دست رفته به حساب می‌آیند. انواع پروتز متحرک عبارتند از:
پروتز پارسیل
اولین نوع پروتز های دندانی متحرک، پروتز پارسیل یا دندان تکه‌ای است. این پروتز که به راحتی داخل دهان قرار می‌گیرد و خارج میشود، برای کسانی مناسب است که جای خالی تعداد زیادی دندان در دهان‌شان دارند.
پروتز پارسیل شامل چند دندان متصل بهم است که روی یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه قرار گرفته‌اند. این دندان‌ها توسط یک اسکلت فلزی بهم وصل شده و با گیره‌های فلزی به دندان‌های طبیعی متصل می‌شوند. گیره‌های فلزی در دهان قابل مشاهده نیستند. در برخی موارد برای تطابق بهتر پروتز های دندان پارسیل با دندان‌های بیمار، لازم است این دندان‌ها روکش شوند.
دست دندان یا پروتز کامل دندان
دست دندان کامل ارزان‌ترین روش برای افرادی است که هیچ دندانی ندارند. احتمالا شما هم دندان مصنوعی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را دیده‌اید که شامل دندان‌های سفید و لثه پروتز (قسمت صورتی رنگ) است.
پروتز کامل که شامل دو نوع معمولی و لثه نرم است در گذشته بسیار کاربردی و قابل توجه بود. امروز با وجود مشکلاتی مانند زرد شدن و شکستن و نیز گسترش پروتزهای متکی بر ایمپلنت، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد اما با توجه به قیمت پایین همچنان متقاضیان خود را دارد.
اوردنچر
پروتزهای بر پایه ایمپلنت علاوه بر نوع ثابت، نوع متحرک نیز دارند. اوردنچر متحرک توسط میله‌های نگهدارنده یا تکیه گاه‌های توپی شکل به پایه ایمپلنت وصل میشود. این میله‌ها به فرد اجازه می‌دهند تا در صورت نیاز اوردنچر خود را بردارد و دوباره سرجایش بگذارد. اوردنچر متحرک زیبایی و کارآیی پروتز ثابت را دارند در عین حال بیمار می‌تواند در شرایط خاص مثلا برای تمیز کردن، دندان پروتز را از دهان خارج کند.
سوالات متداول
در ادامه به سوالات متداول شما در مورد پروتزهای دندان پاسخ می‌دهیم.
تفاوت پروتز دندان و ایملپنت چیست؟
تفاوت اصلی ایمپلنت و پروتز دندان در تعداد دندان‌هایی است که نیاز به جایگزین شدن دارند. اگر بیمار فقط یک یا دو دندان خود را از دست داده باشد پایه ایمپلنت به عنوان جایگزین ریشه درون استخوان فک قرار گرفته و روکش یا بریج دندان روی آن نصب میشود. اما برای کسانی که تعداد زیادی دندان از دست رفته دارند، ایمپلنت کردن سخت و بسیار پرهزینه است. در این شرایط استفاده از انواع پروتز دندان توصیه میشود. در مواردی میتوان ایمپلنت و پروتز را با هم ترکیب کرده و روش اوردنچر را برای بیمار به کار برد.
آیا میتوان پروتز متحرک را با ایمپلنت استفاده کرد؟
اوردنچر همان پروتز بر پایه ایمپلنت است. پایه‌های ایمپلنت درون استخوان فک کاشته شده و پروتز دندان به صورت ثابت یا متحرک روی آن نصب میشود. بنابراین امکان استفاده از پروتز متحرک با ایمپلنت وجود دارد.
آیا دندان های پروتز با دندان های طبیعی تفاوتی دارند؟
پروتزهای دندانی کاملا شبیه دندان‌های طبیعی طراحی و ساخته می‌شوند. بنابراین کسی متوجه نمی‌شود که دندان‌های شما طبیعی است یا مصنوعی. دندان‌های پروتز حتی می‌توانند چهره و لبخند شما را زیباتر کنند.
آیا جویدن غذا با پروتزهای دندان مشکل است؟
غذا خوردن و جویدن با دندان‌های پروتز در ابتدا ممکن است برای شما دشوار و با حس ناخوشایندی همراه باشد. برای عادت به جویدن با دندان پروتز در روزهای اول غذای نرم بخورید و آن‌ها را به قطعات کوچک تقسیم کنید تا جویدنشان آسان‌تر باشد. از دندان‌های دو طرف استفاده کنید و غذای خود را به آرامی بجوید. بعد از عادت کردن به غذاهای نرم، غذاهای دیگر را به تدریج اضافه کنید تا به رژیم غذایی عادی خود برگردید. جویدن آدامس و خوردن غذاهای سفت و چسبناک برای کسانی که پروتز دندانی دارند مناسب نیست.
آیا دندان های پروتزی روی تکلم تاثیر گذارند؟
استفاده از پروتز دندان ممکن است تلفظ برخی حروف و کلمات را برای شما سخت کند. اما با تداوم استفاده و تمرین‌هایی مانند آواز خواندن و تکرار کلمات دشوار با صدای بلند به تدریج به صحبت کردن عادی برمی‌گردید و مشکلات شما رفع میشود.
استفاده از انواع پروتز دندانی روش مناسب برای افرادی است که یک یا چند دندان خود را به دلایل مختلف از دست داده‌اند و با وجود جای خالی این دندان‌ها نمی‌توانند به خوبی صحبت کنند یا غذایشان را بجوند. همچنین خالی بودن جای دندان می‌تواند زیبایی لبخند و شادابی صورت افراد را تحت تاثیر قرار داده و اعتماد به نفش آن‌ها را کاهش دهد.
اگر برای انجام پروتز دندان به مشاوره با یک دندانپزشک متخصص نیاز دارید، با مطلب دکتر خدیوی تماس بگیرید.
