تغییر رنگ لثه، به ویژه تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره، می‌تواند نشانه دهنده مشکلات بهداشتی باشد که نیاز به توجه فوری دارند. در اغلب موارد علت تغییر رنگ لثه به قرمز، سیاه و یا رنگ‌های غیرمعمول یکی ار موارد عفونت، التهاب، مصرف برخی داروها و حتی عادات نادرست مانند سیگار کشیدن است.
در این مقاله، به بررسی دقیق علت تغییر رنگ لثه، روش‌های پیشگیری و راهکارهای درمانی آن خواهیم پرداخت. با داشتن این اطلاعات می‌توانید به خوبی از لثههای خود مراقبت کرده و نشانه‌های هشدار دهنده را شناسایی کنید؛ با ما همراه باشید.
دلایل تغییر رنگ لثه
در اغلب افراد لثه سالم و طبیعی به رنگ صورتی روشن است، رنگ یکنواختی دارد، سفت و محکم و بدون التهاب است. البته رنگ طبیعی لثه به عوامل مختلفی مانند نژاد و ژنتیک بستگی دارد. به عنوان مثال رنگ لثه در افراد با پوست روشن متمایل به صورتی کمرنگ و در افراد با رنگ پوست سبزه، تیره و متمایل به قهوه‌ای است.
رایج‌ترین علت تغییر رنگ لثه عبارتند از:
- مصرف سیگار و دخانیات
- بیماری‌های لثه (ژنژیویت)
- ملانین
- عفونت‌های قارچی
- مصرف برخی داروها
- کمبود ویتامین‌ها
- لوکوپلاکی
- خال آمالگام
- بیماری آدیسون
- کم خونی
اگر رنگ لثه شما از کودکی تا بزرگسالی ثابت بوده (صورتی روشن یا تیره و قهوه‌ای) لازم نیست نگران چیزی باشید. چنانچه رنگ لثهها تغییر کرد، یا لکه‌هایی با رنگ متفاوت روی آن ایجاد شده، باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت تغییر رنگ شناسایی شود.
سیگار کشیدن
یکی از دلایل تغییر رنگ لثه، سیگار کشیدن است که به آن ملانوز سیگاری می‌گویند. نیکوتین باعث میشود سلول‌های ملانوسیت بیش از حد معمول ملانین تولید کنند که نتیجه آن تغییر رنگ لثهها به قهوه‌ای یا سیاه است. این تغییر رنگ ممکن است به صورت لکه‌های محدود ظاهر شود یا تمام فضای دهان از جمله داخل گونه‌ها و لب پایین را تحت تاثیر قرار دهد.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اگر سیگار را ترک کنید تغییر رنگ ملانوز از بین می‌رود. در واقع لکه‌های تیره روی لثه ناشی از سیگار کشیدن، قابل برگشت هستند. (منبع)
بیماری لثه
یکی از بیماری‌های لثه که در مراحل اولیه با روشن شدن رنگ لثه خود را نشان می‌دهد، ژنژیویت است که به نام سندروم دهان خندقی نیز شناخته میشود. این نوع عفونت لثه به دلیل بی توجهی به بهداشت دهان و دندان، استرس، کمبود خواب یا رژیم غذایی ناسالم بروز می‌کند و در مراحل اولیه باعث میشود لثهها به رنگ سفید درآیند.
با پیشرفت بیماری لکه‌های سیاه یا خاکستری روی لثهها و زخم‌هایی در لبه‌های دندان ایجاد می‌شوند.
با پیشرفت بیماری لثه ژنژیویت، لثهها تحلیل رفته و دندان‌ها لق می‌شوند، حتی ممکن است شما دندان خود را از دست بدهید. بنابراین توصیه میشود با مشاهده لکه‌های سفید یا تیره روی لثه به دندانپزشک مراجعه کنید تا پس از معاینه و تشخیص دقیق مراحل درمان شما آغاز شود.
ملانین
رنگ لثه افراد تا حد زیادی تحت تاثیر نوع و میزان ملانین در بدن آن‌ها است. اگر رنگ لثه فردی از کودکی تیره بوده، جای نگرانی نیست. اما اگر تغییر رنگ به طور ناگهانی و در مدت کوتاهی بروز کرده یا لکه‌های تیره و روشن روی لثه پدیدار شده‌اند، احتمالا ربطی به ملانین ندارد و باید سایر علل تغییر رنگ لثه را بررسی کنید.
تجمع پلاک و جرم دندان
پلاک دندان ماده‌ای چسبناک از ترکیب بزاق، مواد معدنی و بقایای مواد غذایی است که روی دندان‌ها قرار می‌گیرد و با مسواک زدن از بین می‌برد. اما در افرادی که به طور مرتب مسواک نمی‌زنند، پلاک در فضاهای مختلف روی دندان‌ها، بین آن‌ها و خط لثه انباشته و سفت میشود و جرم و تاتار دندان را به وجود می‌آورد.
ادامه این روند موجب نفوذ جرم دندان به زیر خط لثه شده و رنگ لثه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این رو در افرادی که به بهداشت دهان و دندان‌های خود اهمیت نمی‌دهند، تجمع جرم و پلاک دندان اصلی‌ترین علت ورم لثه، تغییر رنگ و قرمزی آن است.
عفونت‌های قارچی
یکی دیگر از دلایل تغییر رنگ و ایجاد لکه روی لثه عفونت قارچی دهان یا برفک است. عفونت قارچی دهان به شکل لکه‌های سفید و کرم رنگ بر روی زبان و لثه ظاهر میشود و معمولا با احساس درد و سوزش همراه است. در موارد شدیدتر فرد برای صحبت کردن و بلع دچار مشکل میشود.
عفونت قارچی لثه در همه سنین مشاهده میشود اما در در نوزادان، سالمندان، بیماران دیابتی و کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند شایع‌تر است. این بیماری در مراحل اولیه با رعایت بهداشت دهان و مصرف دارو به راحتی کنترل و درمان میشود.
مصرف برخی داروها
هر دارو در کنار اثرات درمانی و مفیدی که دارد، ممکن است عوارض ناخواسته‌ای را نیز در برخی افراد ایجاد کند. از جمله داروهایی مانند ماینوسایکلین که برای درمان آکنه و برخی عفونت‌ها تجویز می‌شوند عارضه‌ای به نام پرپیگمانتاسیون همراه دارند که تولید ملانین و رنگدانه‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در صورتی که این عارضه باعث تیره شدن رنگ لثهها شود فرد باید به پزشک خود اطلاع داده و در مورد تغییر داروها با او مشورت کند.
کمبود ویتامین‌ها
شاید برایتان سوال باشد که “کمبود چه ویتامینی باعث سیاه شدن لثه میشود؟” پاسخ ویتامین C است. کمبود ویتامین C می‌تواند باعث سیاه شدن لثه و بروز مشکلاتی مانند خونریزی و بیماری‌های لثه شود. ویتامین ث برای سلامت بافت‌های نرم، از جمله لثهها، ضروری است و کمبود آن منجر به بیماری‌های دهانی خواهد شد.
لوکوپلاکی
لوکوپلاکی یک بیماری دهانی است که با ایجاد لکه‌های سفید یا خاکستری روی غشای مخاطی دهان، از جمله لثهها، مشخص میشود. این لکه‌ها ممکن است به صورت نواحی صاف یا برآمده ظاهر شوند و معمولا دردناک نیستند.
لوکوپلاکی دلیل واضح و مشخصی ندارد اما در افرادی که سیگار می‌کشند، الکل می‌نوشند یا بهداشت دهان و دندان‌ها را رعایت نمی‌کنند بیشتر دیده میشود. علاوه بر این مواردی مانند تحریک مزمن (دندان‌های خراب یا پروتزهای نامناسب) و عفونت‌های ویروسی در بروز این بیماری نقش دارند.
در برخی موارد، این تغییر رنگ با التهاب یا قرمزی در اطراف ناحیه مبتلا همراه است. لکه‌های لوکوپلاکی معمولا بی ضرر هستند اما احتمال سرطانی شدن آن‌ها وجود دارد. لذا بهتر است در صورت مشاهده علائم لوکوپلاکی به دندانپزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
خال آمالگام
خال آمالگام به تجمع رنگدانه‌های تیره در ناحیه لثه یا بافت‌های نرم دهان اطلاق میشود. این خال‌ها یا لکه‌ها به دلیل قرار گرفتن در معرض مواد آمالگام مورد استفاده برای پر کردن دندان‌ها به وجود می‌آیند. آمالگام ترکیبی از جیوه، نقره، قلع و مس است و می‌تواند به مرور زمان در بافت‌های اطراف نفوذ کرده و باعث تغییر رنگ لثه شود.
نفوذ رنگدانه‌های موجود در آمالگام به بافت لثه دردناک نیست و علائم خاصی ندارد، تنها باعث ایجاد لکه‌های تیره به رنگ خاکستری، سیاه یا آبی در بافت لثه میشود.
اگر نگران تغییر رنگ لثه خود هستید، بهتر است به دندانپزشک یا پریودنتیست مراجعه کنید تا مطمئن شوید که این لکه‌ها نوعی سرطان دهان یا ملانوم بدخیم دهان نیستند.
بیماری آدیسون
بیماری آدیسون (Addison’s Disease) یک اختلال نادر ناشی از کمبود هورمون‌های تولید شده توسط غدد فوق کلیوی (آدرنال) است که به دلیل آسیب به غدد فوق کلیوی ناشی از اختلالات خودایمنی و عفونت بروز می‌کند.
این بیماری می‌تواند منجر به تشکیل لکه‌های تیره روی بافت لثه، غشاهای مخاطی و سایر قسمت‌های پوست بدن از جمله زانو، آرنج و کف دست شود.
کم خونی
علت روشن شدن رنگ لثه در برخی افراد ابتلا به کم خونی شدید است. در واقع رنگ لثه این افراد به دلیل کم خونی سفید و کم رنگ میشود. این اتفاق به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز رخ می‌دهد.
هر رنگ لثه نشانه چیست؟
انواع رنگ لثه و علت ایجاد هر رنگ را در جدول زیر ببینید:
| رنگ لثه | علت |
| لثه سفید و رنگ پریده |
|
| زرد و نارنجی |
|
| قرمز |
|
| بنفش و قهوه ای |
|
| آبی |
|
| خاکستری |
|
| سیاه |
|
دلایل ایجاد لکه های تیره روی لثه
مهمترین دلایل تشکیل لکه های تیره و سیاه روی لثه در جدول زیر آورده شده است.
| علت | توضیحات |
| ملانین اضافی | هر چه میزان ملانین در بدن بیشتر باشد (تحت تاثیر نژاد، ژنتیک و قرار گرفتن در معرض نور خورشید) رنگ لثه تیره‌تر و متمایل به قهوه‌ای یا سیاه میشود. |
| بیماری لثه | بیماری‌های التهابی لثه مانند ژنژیویت و پریودنتیت می‌توانند باعث تجمع رنگدانه‌ها در بافت لثه و تغییر رنگ آن شود. |
| عفونت‌ها | عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی باعث تغییر رنگ لثهها شده و با علائم دیگری مانند ورم و درد همراه هستند. رنگ لثه عفونی معمولا صورتی پررنگ متمایل به قرمز است. |
| مصرف داروها | عوارض جانبی برخی داروها می‌تواند موجب قرمز شدن و تیرگی رنگ لثه شود. |
| رژیم غذایی نامناسب | تغذیه ناسالم، زیاده روی در مصرف غذاهای قندی و اسیدی و نوشیدنی‌های رنگی مانند چای و قهوه و نیز کمبود ویتامین C باعث سیاه شدن لثهها میشود. |
| عادات غلط | رفتارهای اشتباهی مانند سیگار کشیدن و نوشیدن الکل تاثیر مستقیمی بر تغییر رنگ لثه و تیره شدن آن دارند. |
| عدم رعایت بهداشت دهان و دندان | مسواک نزدن و بی توجهی به بهداشت دهان و دندان یکی از دلایل اصلی نفوذ تارتار به داخل بافت لثه و بروز التهاب و عفونت لثه است که منجر به تیره شدن رنگ لثه میشود. |
روش های پیشگیری از تغییر رنگ لثه
برای جلوگیری از تغییر رنگ لثه و حفظ سلامت دهان و دندان‌ها همواره نکات زیر مد نظر داشته باشید:
- رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها را جدی بگیرید.
- روزانه حداقل دوبار با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- برای پاکسازی فضاهای بین دندانی از نخ دندان یا مسواک مخصوص استفاده کنید.
- با استفاده از دهانشویه‌های ضد عفونی کننده باکتری‌های مضر دهان را کاهش داده و سلامت لثهها را حفظ کنید.
- حداقل هر ۶ ماه یکبار برای معاینه و تمیزکاری حرفه‌ای به دندانپزشک مراجعه نمایید.
- در مصرف مواد غذایی شیرین و اسیدی زیاده روی نکنید.
- برای حفظ سلامت لثه و تامین ویتامین C مورد نیاز بدن به مقدار کافی میوه و سبزیجات تازه بخورید.
- عادات مضر مانند سیگار کشیدن و مصرف تنباکو را ترک کنید.
- بیماری‌های مزمن مانند دیابت را تحت کنترل نگه دارید.
- از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های رنگی اجتناب کنید.
- با نوشیدن آب کافی و هیدراته نگه داشتن بدن، از تجمع باکتری‌ها در دهان جلوگیری کنید.
درمان تغییر رنگ لثه ها
برای درمان تغییر رنگ لثه و بازیابی سلامت لثهها و طبیعی شدن رنگ آن‌ها روش‌های خانگی و پزشکی زیر می‌تواند مفید باشد:
- مسواک زدن و استفاده از دهانشویه‌های آنتتی باکتریال
- استفاده از جوش شیرین و ماساژ دادن آن روی لثه
- مالیدن و ماساژ دادن مواد طبیعی مانند آبلیمو، روغن نارگیل و ژل آلوئه ورا روی لثهها
- مصرف مقدار کافی ویتامین C
- ترک سیگار و دخانیات
- اقدامات درمانی مناسب برای رفع التهاب، عفونت و بیماری‌های لثه
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای
- تمیزکاری حرفه‌ای دندان‌ها برای از بین بردن جرم و پلاک
- جراحی لثه برای اصلاح رنگ و فرم لثههای تیره و ناهموار
- لیزر درمانی برای از بین بردن رنگدانه‌های تیره از لثهها
- بلیچینگ شیمیایی لثه با استفاده از ژل‌های سفیدکننده حاوی پراکسید هیدروژن برای روشن کردن لثهها
- میکرودرم ابریژن یا لایه برداری سطحی لثه برای از بین بردن لکه‌های قهوه‌ای و تیرگی‌های خفیف
سولات متداول
در این بخش به سوالات پرتکرار مخاطبان در مورد تغییر رنگ لثه پاسخ می‌دهیم.
آیا تغییر رنگ لثه ها خطرناک است؟
در برخی موارد بله. زیرا تغییر رنگ لثه می‌تواند علامت هشدار یا نشانه‌ای از بروز یک بیماری یا عفونت در دهان یا سایر نقاط بدن باشد.
چه موقع برای تغییر کردن رنگ لثه ها باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر همزمان با تغییر رنگ لثه علائمی دیگری مانند زخم یا افت‌های کوچک که خوب نمی‌شوند، درد زبان یا فک، بوی بد دهان و نفس، احساس طعم فلز در دهان، مشکل در بلع یا تحلیل لثه را تجربه کردید، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه نمایید.
در این مقاله به توضیح علت تغییر رنگ لثه، دلایل تیره شدن رنگ لثه، روش‌های پیشگیری و درمان این عارضه پرداختیم که امیدواریم مورد توجه و استفاده شما قرار گرفته باشد. لثه سالم به رنگ صورتی ملایم است و بافتی مستحکم دارد.
توصیه می‌کنیم بعد از مشاهده هر گونه تغییر رنگ لثه بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. جهت دریافت نوبت برای معاینه رنگ لثه های خود، همین حالا از مطب دکتر خدیوی، نوبت بگیرید.
