پر کردن دندان چیست؟ پر کردن دندان یک درمان دندانپزشکی متداول است که برای ترمیم آسیب دیدگی دندان و احیای دندان پوسیده انجام می‌شود. آسیب دیدگی‌های دندان که با پر کردن قابل اصلاح است معمولا به دلیل پوسیدگی، سایش یا ضربه به دندان ایجاد شده و بارزترین نشانه آن دندان درد است.
پرکردن دندان با انواع مواد پر کننده موجب درمان درد دندان، بازیابی عملکرد طبیعی و اصلاح ظاهر دندان خواهد شد. آنچه در این مقاله مورد بحث قرار می‌گیرد، آشنایی با مراحل پر کردن دندان، مقایسه انواع مواد پر کننده و مراقبت‌های لازم بعد از ترمیم دندان است.
درمان پرکردن دندان برای چه دندان‌های انجام می‌شود؟
پر کردن دندان برای همه دندان‌هایی که به دلایل مختلف دچار پوسیدگی، شکستگی، لب پر شدگی یا ساییدگی شده‌اند قابل انجام است. پر کردن از تشدید آسیب دیدگی و پیشرفت پوسیدگی دندان جلوگیری کرده و موجب افزایش استحکام و مقاومت آن می‌شود.
اگر هر یک از علائم و نشانه‌های زیر را دارید باید هرچه زودتر برای معاینه و پر کردن دندان به دندانپزشک مراجعه نمایید.
- انواع دندان درد شدید
- وجود حفره در دندان که می‌توانید آن را ببینید یا با زبان حس کنید
- مشاهده علائم پوسیدگی دندان (لکه تیره روی دندان)
- تغییر رنگ قابل ملاحظه در نواحی مختلف دندان به ویژه سطح جونده
- شکستگی، ترک خوردگی با لب پر شدن دندان
- احساس زبری یا تیزی در برخی سطوح دندانی
- حساسیت دندان به شیرینی، گرما و سرما
- دندان قروچه شدید
- ساییدگی سطح جونده دندان
- گیر کردن مکرر ذرات غذا بین دندان‌ها
مراحل پر کردن دندان
گام نخست برای پرکردن دندان بررسی میزان آسیب دیدگی آن توسط دندانپزشک است. در مواردی که پوسیدگی یا شکستگی دندان سطحی بوده و آسیبی پالپ و اعصاب آن وارد نشده باشد، پر کردن دندان گزینه مناسبی برای درمان دندان مورد نظر است.
اما اگر پوسیدگی عمیق بوده و عصب و ریشه دندان را درگیر کرده باشد، پر کردن معمولی کافی نیست و دندانپزشک ابتدا ترمیم ریشه و عصب کشی دندان را انجام می‌دهد. آنگاه حفره دندان را با موارد مخصوص پر می‌کند.
به طور کلی پس از معاینه و تشخیص اولیه، مراحل پر کردن دندان به این ترتیب اجرا می‌شود:
- بی حسی موضعی: آیا پرکردن دندان درد دارد؟ برای اینکه بیمار در حین پر کردن دندان درد و نارحتی را حس نکند، ناحیه اطراف دندان مورد نظر بی حس می‌شود.
- برداشتن بخش‌های پوسیده: پس از بی حس شدن دندان، دندانپزشک با استفاده از لیزر یا مته‌های ریز و ظریف مخصوصی قسمت‌های پوسیده دندان را برمی‌دارد. انتخاب نوع ابزار به میزان پوسیدگی، نظر دندانپزشک و راحتی بیمار دارد.
- اطمینان از برداشتن همه پوسیدگی‌ها: دندانپزشک برای حصول اطمینان از اینکه همه قسمت‌های پوسیده دندان کاملا حذف شده‌اند از میله مدرجی به نام پروب استفاده می‌کند.
- پاکسازی دندان: در این مرحله حفره ایجاد شده در دندان و نواحی اطراف آن از وجود هر نوع باکتری و ذرات خارجی پاکسازی شده و برای پر کردن آماده می‌شود.
- پوشاندن ریشه: اگر پوسیدگی تا نزدیک ریشه ادامه داشته باشد، دندانپزشک قبل از پرکردن دندان، لایه‌ای از یونومر شیشه یا رزین کامپوزیت را روی ریشه قرار می‌دهد. این کار برای محافظت از ریشه که اعصاب دندان را در بر گرفته و بسیار آسیب‌پذیر است، انجام می‌شود.
- قرار دادن مواد پر کننده: بعد از پاکسازی حفره دندان، یکی از انواع مواد پر کننده دندان درون آن قرار می‌گیرد. به نحوی تمام ناحیه تخلیه شده دندان توسط مواد مورد استفاده پر شود.
- پولیش دندان: بعد از فرم دهی و برداشتن مواد اضافی، دندان پر شده پولیش می‌شود تا سطحی صیقلی و براق پیدا کند.
در صورتی که از مواد همرنگ دندان برای پر کردن استفاده شود مراحل اندکی متفاوت خواهد بود:
- بعد از برداشتن پوسیدگی و تمیز کردن حفره دندان، مواد پر کننده همرنگ به صورت لایه لایه داخل دندان قرار می‌گیرد.
- برای خشک و سفت شدن مواد اشعه مخصوص به هر لایه تابانده می‌شود.
- بعد از پر شدن کامل حفره دندان، دندانپزشک ماده پرکننده همرنگ دندان را به طرز مناسبی فرم داده و بخش‌های اضافی را برمی‌دارد.
- در نهایت دندان پولیش و صیقل داده می‌شود.
مقایسه مواد پر کردن دندان
برای درک بهتر تفاوت بین انواع مواد پر کننده دندان، در جدول زیر این مواد را با هم مقایسه کرده‌ایم.
جدول مقایسه مواد پر کننده دندان
| طلا | آمالگام | کامپوزیت | سرامیک | گلاس آینومر
|
|
| هزینه | گرانترین ماده پر کننده دندان | ارزان‌ترین ماده پرکننده دندان | اقتصادی | نسبتا زیاد | هزینه مناسب مشابه کامپوزیت |
| زیبایی | ظاهر طلایی که برخی افراد آن را دوست دارند و برخی نمی‌پسندند | ظاهر نقره‌ای و تیره که برای دندان‌های جلویی مناسب نیست | ظاهر طبیعی
همرنگ دندان |
زیبا و طبیعی
هم رنگ دندان |
مورد استفاده برای پرکردن بخش‌های زیر لثه که معمولا دیده نمی‌شود |
| دوام | بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال | بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال | حداکثر ۵ سال | حدود ۱۵ سال | حدود ۵ سال |
| استحکام | استحکام بالا در برابر فشارهای شدید فک |
|
|
|
مقاومت کمتر نسبت به سایر مواد پرکننده |
دندان را با چه موادی پر می‌کنند؟
برای پر کردن دندان از مواد مختلف زیر استفاده می‌شود که در ادامه آن‌ها به طور کامل توصیح می‌دهیم.
- طلا
- آمالگام
- سرامیک (پرسلن)
- کامپوزیت
- گلاس آینومر
ماده پر کننده طلا
طلا گرانترین ماده پر کننده دندان است که بسایر از افراد زیبایی آن را دوست دارند ولی برخی افراد آن را نمی‌پسندند. البته طلای مورد استفاده برای پرکردن دندان، طلای خالص نیست و آلیاژ طلا با چند فلز دیگر است.
این ماده دچار خوردگی نمی‌شود، استحکام و مقاومت بالایی دارد به طوری که فشارهای شدید فک را تحمل می‌کند و حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال طول عمر مفید آن است. اگرچه ماندگاری دندان پر شده با طلا بسیار بیشتر از این است.
یکی دیگر از مزایای ماده پر کننده طلا، تهاجم کمتر آن است. یعنی برای استفاده از آن لازم نیست حجم زیادی از دندان تراشیده شود.
پر کردن دندان با طلا بر خلاف سایر مواد که در یک جلسه انجام می‌شوند، نیاز به ۲ یا ۳ جلسه مراجعه به دندانپزشک دارد. همچنین قرار گرفتن طلا در مجاورت دندان پر شده با آمالگام، ممکن است باعث ایجاد درد تیز در دندان شود که علت آن شوک گالوانیک است.
ماده پر کننده آمالگام
یکی از مرسوم‌ترین مواد برای پر کردن دندان، آمالگام است که رنگی نقره‌ای و تیره دارد. به همین دلیل برخی افراد از نظر زیبایی آن را رد می‌کنند. آمالگام استحکام و مقاومت بسیار بالایی دارد و فشارهای فک آسیبی به آن نمی‌رساند از این رو برای دندان‌های پشتی بسیار مناسب است. این ماده بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال دوام دارد و ارزان‌تر از همه مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان است.
گاهی ایجاد فضای کافی در حفره دندان برای قرار گرفتن ماده آمالگام لازم است مقداری از بخش‌های سالم دندان نیز تراشیده شود. همچنین احتمال انقباض و انبساط آمالگام و ایجاد ترک در دندان نسبت به سایر مواد پر کننده بیشتر است.
علاوه بر این، پرکردن دندان با آمالگام می‌تواند باعث تغییر رنگ ساختار دندان پر شده به رنگ خاکستری شود که چندان مطلوب نیست. نکته دیگر اینکه درصد بسیار اندکی از افراد نسبت به جیوه موجود در آمالگام حساسیت دارند. اگرچه مقدار جیوه به اندازه‌ای نیست که به سلامتی افراد صدمه بزند، با این حال استفاده از این ماده در برخی کشورها منسوخ شده است.
پر کننده کامپوزیت
پر کردن دندان با کامپوزیت به علت همرنگ بودن با دندان طبیعی یک گزینه جذاب و پر طرفدار است. این ماده با ساختار دندان پیوند قوی ایجاد می‌کند و علاوه بر پر کردن، برای تغییر شکل و ابعاد دندان، اصلاح رنگ و ترمیم ترک خوردگی و لب پر شدنی دندان نیز به کار می‌رود. کامپوزیت دندان به دلیل قیمت مناسب و همرنگ بودن با دندان طبیعی، بهترین انتخاب برای پر کردن دندان‌های نمایان در طرح لبخند یعنی تمام دندان‌های قدامی یا پیشین است.
با این حال کامپوزیت گرانتر از آمالگام است، دوام اندکی در حدود ۵ سال دارد و خیلی زود مستهلک می‌شود. لذا برای پر کردن دندان‌های پشتی و حفره‌های بزرگ دندان مناسب نیست.
مواد سرامیکی پر کننده دندان
پر کردن دندان با مواد سرامیکی ساخته شده از پرسلن، از نظر زیبایی یک گزینه ایده آل است که دوام بالا و ظاهر بهتر و طبیعی‌تری نسبت به کامپوزیت دارد. پر کننده سرامیکی حدود ۱۵ سال ماندگار است، فشارهای فک را به خوبی تحمل می‌کند و در برابر رنگ پذیری مقاوم است. از این رو برای پر کردن تمام دندان‌های جلویی و پشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بزرگترین ایراد سرامیک پر کننده دندان، هزینه بالای آن است. همچنین برای ترمیم دندان با سرامیک باید بیش از یک جلسه به دندانپزشک مراجعه نمایید.
گلاس آینومر
یکی دیگر از مواد مورد استفاده برای پرکردن دندان، گلاس آینومر یا یونومر شیشه است که از ترکیب پودر شیشه سیلیکات با یک پلیمر محلول در آب ساخته می‌شود. این ماده برای پر کردن دندان کودکان و بخش‌هایی از دندان که زیر لثه قرار دارد، به کار می‌رود. یونومر شیشه با آزاد کردن فلوراید قادر است جلوی پوسیدگی مجدد دندان را بگیرد.
این ماده مقاومت و استحکام کمتری نسبت به سایر مواد پر کننده دندان دارد و ماندگاری آن حدود ۵ سال تخمین زده می‌شود. قیمت گلاس آینومر دندان مشابه ماده کامپوزیت است.
بهترین ماده برای پر کردن دندان کدام است؟
هر یک از مواد پر کننده دندان که به آن‌ها اشاره شد مزایا و معایب خاص خود را دارند و برای شرایط و افراد خاصی مناسب هستند. در واقع به طور قطعی نمی‌توان گفت بهترین ماده برای پر کردن دندان کدام است.
هنگامی که برای ترمیم دندان آسیب دیده خود به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، او می‌تواند با توجه شرایط دندان‌ها، نوع و میزان آسیب دیدگی و پوسیدگی آن‌ها و بودجه شما بهترین ماده را برای ترمیم و پر کردن دندان‌تان انتخاب کند.
شما می‌توانید جدول ارائه شده در بخش‌های قبل این مقاله را برای مقایسه مواد پر کننده دندان مد نظر قرار دهید.
مراقبت های لازم بعد از پرکردن دندان
برای افزایش دوام و ماندگاری دندان پر شده باید بیش از گذشته به بهداشت دهان و دندان‌های خود اهمیت دهید. نکات زیر می‌تواند برای مراقبت از دندان بعد از پرکردن به شما کمک کند:
- بعد از پرکردن دندان صبر کنید تا بی حسی آن کاملا بر طرف شود آنگاه شروع به جویدن کنید.
- قبل از رفع اثر داروی بی حسی از مصرف خوراکی‌های داغ و سرد اجتناب کنید.
- تا چند روز غذاهای سفت و چسبناک نخورید.
- اگر دندان قروچه دارید از محافظ دهان استفاده کنید.
- اگر بعد از گذشت چند روز همچنان احساس می‌کنید که درد و حساسیت دندان پر شده ادامه دارد حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
- روزانه دو بار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
- برای مسواک زدن از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
- روزی یکبار دهان خود را با دهانشویه بشویید.
- هر ۶ ماه یا حداکثر سالی یک بار برای معاینه، چکاپ و در صورت نیاز جرمگیری دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
در این بخش به متداول‌ترین سوالات شما در مورد پر کردن دندان پاسخ می‌دهیم.
آیا پر کردن دندان درد دارد؟
فرآیند پر کردن دندان با بی حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار در حین انجام مراحل پر کردن دردی را حس نمی‌کند. اما ممکن است با از بین رفتن اثر داروی بی حسی اندکی احساس ناراحتی داشته باشید که طی چند روز رفع می‌شود. برای تسکین درد می‌توانید با مشورت پزشک خود، داروهای مسکن بدون نسخه را مصرف کنید.
آیا دندان شیری کودکان نیاز به پر کردن دارد؟
در صورتی که دندان شیری کودکتان پوسیده شده و نیاز به ترمیم دارد بهتر است برای پر کردن آن اقدام کنید. زیرا دندان شیری به اندازه دندان دائم اهمیت دارد و کودک شما تا سن ۱۲ سالگی باید از این دندان‌ها برای جویدن استفاده کند.
دندان شیری پوسیده تاثیر منفی بر جویدن غذا، روند تغذیه و رشد کودک دارد. همچنین پوسیدگی دندان شیری باعث بروز عفونت و و آبسه می‌شود و می‌تواند سلامت کودک را به خطر بیندازد. به علاوه پوسیدگی و از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری باعث نهفتگی یا بی‌نظمی دندان‌های دائمی کودک خواهد شد.
آیا می‌توان در دوران بارداری دندان را پر کرد؟
عکسبرداری با اشعه ایکس، جرمگیری، کشیدن و پرکردن دندان در دوران بارداری امکان پذیر است و خطر خاصی برای مادر و جنین ندارد. اما بهتر است زنان باردار از پر کردن دندان با آمالگام اجتناب کنند. زیرا جیوه موجود در آمالگام می‌تواند به عملکرد سیستم عصبی و مغز جنین آسیب برساند. توصیه می‌شود مادران باردار در مورد نوع ماده پر کننده دندان با پزشک و دندانپزشک خود مشورت کنند.
پر کردن دندان با لیزر چطور انجام می‌شود؟
پر کردن دندان با لیزر یک روش نوین دندانپزشکی است که نیازی به بی حس کردن دندان ندارد. در عین حال بیمار در حین برداشتن پوسیدگی‌ها دردی حس نمی‌کند. در این روش خبری از سر و صدا و ارتعاشات ناهنجار هنگام تراشیدن دندان نیست. علاوه بر این در روش استفاده از لیزر برای پرکردن دندان، بافت‌های سالم دندان آسیبی نمی‌بینند.
کاربرد دیگر لیزر برای پر کردن دندان، سخت و محکم کردن مواد پر کننده است. البته هزینه این روش نسبت به روش‌های سنتی معمول بسیار بیشتر است.
مدت زمان پر کردن دندان چقدر است؟
پرکردن دندان با آمالگام و کامپوزیت حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت طول می‌کشد و بعد از ۲۴ ساعت دندان به وضعیت نرمال و عملکرد طبیعی خود برمی‌گردد. اما روش‌هایی مانند سرامیک و طلا به بیش از یک جلسه درمان نیاز دارند.
عمر دندان پر شده چقدر است؟
طول عمر و ماندگاری دندان پر شده به نوع ماده مورد استفاده برای پر کردن و میزان مراقبت فرد از دندان پر شده بستگی دارد. دندان پر شده با کامپوزیت حدود ۵ سال و دندان پر شده با طلا، سرامیک یا آمالگام بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال سال عمر می‌کند.
آیا ممکن است مواد دندان پر شده بریزد؟
بله، در صورتی که ماده پر کنده به درستی در حفره دندان قرار نگرفته باشد یا بیمار از دندان پر شده به خوبی مراقت نکند احتمال افتادن پر کردگی دندان وجود دارد. اگر این اتفاق نادر برای شما رخ دهد، سریعا به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
در این مطلب سعی کردیم به شما بگوییم پر کردن دندان چیست و چگونه انجام می‌شود، همچنین انواع مواد پر کننده دندان را معرفی کرده و مزایا و معایب آن‌ها را توضیح دادیم.
خرابی و پوسیدگی دندان موضوع مهمی است که نباید نادیده گرفته شود. درمان نکردن آسیب دیدگی و پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به بروز عفونت و بیماری‌های پریودنتال شده و حتی باعث شود دندان شما به طور کامل از دست برود.
لذا توصیه می‌شود با مشاهده اولین علائم خرابی دندان مانند درد و حساسیت فورا به دندانپزشک متخصص مراجعه نمایید.
