حرکت دندان یکی از مراحل کلیدی درمان ارتودنسی است که با هدف اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و بهبود ظاهر دندان‌ها انجام می‌شود. آگاهی از زمان حرکت دندان در ارتودنسی باعث می‌شود بیماران انتظارات واقع‌بینانه‌‌تری از روند درمان خود داشته باشند. این موضوع می‌تواند به کاهش ناامیدی و استرس در طول درمان کمک کند.
زمان حرکت دندان به عوامل مختلفی مثل سن بیمار، شدت ناهنجاری و نوع ارتودنسی بستگی دارد. اگر به دنبال درک بهتر حرکت دندان در ارتودنسی هستید، توصیه می‌کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید. در این مقاله به بررسی نحوه حرکت دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی و بعد از آن می‌پردازیم.
انواع حرکت دندان‌ها در دهان
دندان‌ها به کمک ساختارهای مختلف از جمله رباط پریودنتال و استخوان آلوئولار در دهان ثابت باقی می‌مانند. با این حال، برای حفظ عملکرد طبیعی دهان لازم است به مقدار جزئی حرکت کنند. بعضی عوامل مانند درمان ارتودنسی یا کاهش مینای دندان هم ممکن است باعث جابه‌جایی آن‌ها شوند؛ در ادامه با انواع حرکت دندان‌ها آشنا می‌شویم.
۱. حرکت طبیعی دندان
دندان‌ها به طور طبیعی به دلیل فشارهایی که هنگام جویدن غذا یا صحبت کردن به آن‌ها وارد می‌شود، جابه‌جا می‌شوند. همچنین به مرور زمان و با افزایش سن در اثر پدیده‌ای به نام رانش مزیال به تدریج به سمت جلوی دهان حرکت می‌کنند.
این حرکات که به آن‌ها حرکات فیزیولوژیک می‌گویند، طبیعی هستند. اما در بعضی موارد ممکن است به ناهماهنگی دندان‌ها منجر شوند.
۲. حرکت دندان بر اثر نیروی ارتودنسی
حرکت دندان در ارتودنسی زمانی رخ می‌دهد که دستگاه‌های ارتودنسی مانند بریس‌ها یا الاینرها به دندان‌ها فشار وارد می‌کنند تا آن‌ها را به موقعیت‌های دلخواه منتقل کنند.
این نیروها به تدریج باعث جابه‌جایی دندان‌ها می‌شوند و مشکلاتی مانند ازدحام دندان‌ها یا فاصله زیاد بین آن‌ها را اصلاح می‌کنند. هدف از این نوع حرکت، بهبود ظاهر دندان‌ها و بهبود عملکرد کلی دهان و فک است.
۳. کم بودن فضای رشد دندان
کمبود فضا از عوامل مهمی است که باعث جابه‌جایی دندان‌ها می‌شود. وقتی فضای کافی برای رشد دندان‌ها وجود ندارد، آن‌ها ممکن است روی هم بیفتند یا در زوایای نادرست رشد کنند. بعضی از دندان‌ها هم به خصوص دندان عقل قادر به بیرون آمدن نیستند و به صورت نهفته در زیر لثه باقی می‌مانند.
۴. از بین رفتن مینای دندان
مینا از دندان‌ها در برابر سایش و آسیب محافظت می‌کند. از بین رفتن این لایه محافظ باعث می‌شود دندان‌ها ضعیف شده و به دلیل فشارهای مختلف از جمله فشارهای ناشی از جویدن به تدریج جابه‌جا شوند.
علاوه بر این، تغییر در شکل و اندازه دندان‌ها به دلیل فرسایش مینا باعث می‌شود بین دندان‌ها فاصله ایجاد شود و احتمال جابه‌جا شدن آن‌ها افزایش یابد.
ارتودنسی چطور باعث حرکت دندان‌ها می‌شود؟
ارتودنسی از چند مرحله تشکیل شده است. اصلی‌ترین مراحل ارتودنسی دندان شامل بررسی و ارزیابی اولیه، نصب دستگاه ارتودنسی و مراجعه منظم به ارتودنتیست است.
در ارتودنسی از بریس‌ها یا الاینرهایی استفاده می‌شود که یک نیروی ثابت و ملایم به دندان‌ها وارد می‌کنند. این نیرو باعث تغییر در استخوان‌ها و بافت‌های دهان می‌شود و دندان‌ها را به تدریج به سمت موقعیت دلخواه هدایت می‌کند.
در سمتی که دندان حرکت می‌کند، استخوان به کمک سلول‌های استئوکلاست تجزیه می‌شود. اما در سمت مخالف، استخوان جدید به کمک استئوبلاست‌ها ساخته می‌شود. این فرآیند به رباط پریودنتال کمک می‌کند که دندان‌ها را به سمت موقعیت جدید ببرد.
پس از اینکه حرکت دندان در ارتودنسی به کسب نتیجه دلخواه منجر شد، باید تا مدت زمانی که ارتودنتیست مشخص می‌کند از ریتینر (نگهدارنده) استفاده کنید تا استخوان جدید به طور کامل در اطراف دندان‌ها شکل بگیرد و موقعیت آن‌ها را تثبیت کند.
زمان حرکت دندان در ارتودنسی به چه عواملی بستگی دارد؟
این سوال که تغییرات ارتودنسی از کی شروع میشه و به چه عواملی بستگی داره، از سوی بسیاری از افراد مطرح می‌شود. در پاسخ باید بگوییم که زمان شروع تغییرات در ارتودنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- سن بیمار: از آنجا که استخوان‌ها در دوران کودکی و نوجوانی نرم‌تر هستند، دندان‌ها با سرعت بیشتری حرکت می‌کنند. در دوران بزرگسالی برای جابه‌جایی دندان‌ها به زمان بیشتری نیاز است.
- نوع و شدت ناهنجاری: اصلاح ناهنجاری‌های پیچیده دندانی زمان‌بر است.
- نوع ارتودنسی: نوع دستگاه ارتودنسی و تکنیک مورد استفاده می‌تواند روی حرکت دندان و مدت زمان درمان تاثیر بگذارد. بعضی از انواع ارتودنسی ممکن است سریع‌تر باعث جابه‌جایی دندان‌ها شوند.
- ویژگی‌های فردی: تغییرات ارتودنسی در ماه اول و بعد از آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به پاسخ بدن به نیروی بریس بستگی دارد.
- تعهد بیمار به درمان: میزان پایبندی بیمار به دستورات ارتودنتیست و استفاده منظم از بریس‌های متحرک روی زمان حرکت دندان در ارتودنسی تاثیر دارد.
مدت زمان ارتودنسی برای افراد مختلف متفاوت است. اما در بیشتر موارد حداقل ۶ ماه طول می‌کشد. متخصص ارتودنسی می‌تواند مدت زمان دقیق را به شما بگوید.
حرکت طبیعی دندان‌ها بعد از اتمام دوران ارتودنسی
بسیاری از افرادی بعد از پایان دوره درمان نگران برگشت دندان‌های خود به موقعیت قبلی هستند و دائما این سوال را مطرح می‌کنند که ایا بعد از ارتودنسی دندان برمیگردد یا خیر.
در پاسخ باید بگوییم که استفاده از ریتینر بعد از پایان دوره درمان ارتودنسی تا حد زیادی از جابه‌جا شدن دندان‌ها جلوگیری می‌کند. ریتینر دستگاهی است که باعث تثبیت دندان‌ها در موقعیت جدید می‌شود و از بازگشت آن‌ها به موقعیت قبلی جلوگیری می‌کند.
به یاد داشته باشید که علیرغم استفاده از ریتینر، دندان‌ها ممکن است به طور طبیعی و به مقدار جزئی حرکت کنند. این موضوع غالبا به تغییراتی که در اثر افزایش سن در استخوان فک و بافت‌های نرم دهان رخ می‌دهد و همچنین فشار ناشی از جویدن غذا نسبت داده می‌شود.
چه نوع حرکت دندان بعد از ارتودنسی غیرطبیعی است؟
حرکت جزئی دندان‌ها بعد از اتمام درمان ارتودنسی طبیعی است. اما در بعضی موارد نگران‌کننده می‌شود و به مشاوره ارتودنسی نیاز پیدا می‌کند.
اگر دندان‌های شما به خصوص دندان‌های جلویی بیشتر از حد طبیعی یا به طور قابل‌توجهی جابه‌جا شدند، در اسرع وقت به ارتودنتیست مراجعه کنید. همچنین اگر متوجه شدید که فاصله بین دندان‌های شما در حال افزایش است، موضوع را به متخصص ارتودنسی اطلاع دهید.
متخصص ارتودنسی وضعیت فک و دندان‌هایتان را ارزیابی می‌کند و به شما می‌گوید که آیا حرکت دندان‌ها نگران‌کننده است یا خیر.
اگر میزان جابه‌جایی دندان‌ها چشمگیر باشد، ارتودنتیست یک راهکار درمانی مناسب برای مقابله با آن پیشنهاد می‌دهد. به عنوان مثال، ممکن است نوع ریتینر شما را تغییر دهد تا بهتر بتواند دندان‌ها را در موقعیت صحیح نگه دارد. روش پیشنهاد شده به عوامل مختلفی از جمله علت حرکت کردن دندان و شدت آن بستگی دارد.
حرکت دندان در ارتودنسی یک فرآیند زمان‌بر است که به کمک نیرویی که بریس یا الاینر به دندان‌ها وارد می‌کند، انجام می‌شود. ارتودنتیست به کمک این نیرو می‌تواند موقعیت دندان‌ها را تغییر دهد و ناهنجاری‌های آن‌ها را اصلاح کند.
اگر به دنبال یک لبخند زیبا و جذاب هستید، توصیه می‌کنیم به یک متخصص ارتودنسی حاذق مراجعه کنید. دکتر علیرضا خدیوی با تجربه و مهارت بالا آماده است که به شما در مسیر درمان کمک کند.
مطالب مرتبط
اصول و نحوه مراقبت از دندان ارتودنسی شده
ارتودنسی قبل از ایمپلنت (کاشت) دندان یا بعد از ایمپلنت؟
وسیع کننده کام چیست؟ (کاربردها، مزایا، معایب و…)
مزایا، فرایند و عوارض استفاده از مینی پلیت در ارتودنسی
روز اول ارتودنسی چه باید خورد؟ ( لیست غذاهای مناسب ارتودنسی )
هر آنچه باید در مورد سیم ارتودنسی و انواع آن بدانید